________________
जीवाभिगमसूत्रे एवं रीत्या चन्द्रो राहुविमानेनाऽनावृत्तो वर्धते चन्द्रस्य परिहानिश्च भवति, तेनाऽनुभावेन राहु विमान गत्यनुरोधेन चन्द्रः कृष्णा ज्योत्स्नावान्या भवति कृष्णः शुक्लश्च पक्षः ॥२०॥
'अंतो मणुस्स खेत्ते हवंति चारोवगा य उववण्णा ।
पंचविहा जोइसिया चंदा सूरा गहगणा य' अन्तः मध्ये मनुष्यक्षेत्रे उपपन्नाः चारोपगताः ये ये ते सर्वे पंचविधा:चन्द्राः सूर्याः ग्रहगणाः चकारात् नक्षत्राणि ताराश्चेति ॥२१॥
_ 'तेणं परं जे सेसा चंदा इच्चा गहतारनक्खत्ता,
नत्थिगई न वि चारो अवट्ठिया ते मुणेयव्या' तेन (पदे पञ्चम्यर्थे तृतीया) ततो मनुष्यक्षेत्रात् परं ये शेषा चन्द्रादित्य ग्रह-तारा-नक्षत्राणि सन्ति, ते न सन्ति एकस्थानं विहाय स्थानान्तरं गन्तारः, नास्ति तेषां गतिः चारोऽपि च मण्डलगत्या परिभ्रमणं किन्तु सर्वे-एकत्राऽवस्थिता ज्ञातव्याः, मनुष्यक्षेत्र वहिर्गतानां तत्तद्विमानानां सुस्थिरत्वात् ॥२२॥ चन्द्रमा बढता है और कृष्णपक्ष में घटता है । और कृष्णपक्ष एवं शुक्लपक्ष इसी कारण से होते हैं ॥२०॥
'अंतो मणुस्सखेत्ते हवंति चारोवगा य उववण्णा।
पंचविहा जोइसिया चंदा सूरा गहगणा य ॥२१॥ इस मनुष्य क्षेत्र के भीतर चन्द्र, सूर्य, ग्रह, नक्षत्र एवं तारा ये पांच प्रकार के ज्योतिषी चलते हैं।
__ 'तेण परं जे सेसा चंदाइच्चा गहतार नक्खत्ता।
नत्थि गई न वि चारो अवढिया ते मुणेयव्वा ॥२२॥ अढाईद्वीप के बाहर जो पांच प्रकार के ज्योतिषी हैं-चन्द्र, आदित्य ग्रह, तारा, और नक्षत्र हैं वे सब गति शून्य हैं-अपने स्थान से આ કારણથી હે ગૌતમ! શુકલ પક્ષમાં ચંદ્રમા વધે છે. અને કૃષ્ણ પક્ષમાં ઘટે છે. અને એ કારણથી કૃષ્ણ પક્ષ અને શુકલપક્ષ થાય છે.
अंतो मणुस्सखेते हवंति चारोवगाय उववण्णा । पंचविहा जोइसिया चंदसूरा गहगणाय ।। २१ ॥ આ મનુષ્યક્ષેત્રમાં ચંદ્ર, સૂર્ય, ગ્રહ, નક્ષત્ર અને તારા એ પાંચ પ્રકારના તિષ્ક કહેલા છે. અને તેઓ ચાલે છે.
'तेण परं जे सेसा चंदाइच्चा गहतारणक्खत्ता ।।
नत्थि गई न वि चारो अवट्ठिया ते मुणेयव्वा ॥ २२ ॥
અઢાઈ દ્વિીપની બહાર જે પાંચ પ્રકારના જ્યોતિષી અર્થાત્ ચંદ્ર, સૂર્ય, ગ્રહ, તારા, અને નક્ષત્ર છે, તે બધા ગતિ વિનાના છે. અર્થાત્ પિતાના
જીવાભિગમસૂત્ર
