________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.३ उ.३ सू.९४ लवणसमुद्रस्य संस्थाननिरूपणम् ६७१
नवनवई कोडीसया एगट्ठी कोडी लक्ख सत्तरसा ।
पन्नरस सहस्साणि य पयरं लवणस्स निद्दिढं ॥३॥ छाया-विस्तारानुशोधितो दशसहस्राणि शेषोऽर्दै।
तमेव प्रक्षिप्य लवणसमुद्रस्य सा कोटिः ॥१॥ लक्षं पश्चसहस्राणि कोटया तिसृभिः संगुणिते उनम् । लवणस्य मध्यपरिधिः ततः प्रतरमिमं भवति ॥३॥ नवनवतिः कोटि शतानि एकषष्टिः कोटयो लक्षाः सप्तदश ।
पंचदशसहस्राणि च प्रतरो लवणस्य निर्दिष्टः ॥इति।। घनगणितभावनात्वेवम्-अत्र खलु लवणस्य शिखा षोडशसहस्राणि योजनसहस्रमुद्वेधः सर्वसंख्यया सप्तदशसहस्राणि, तैः प्राक्तनं प्रतरपरिमाणं गुण्यते ततो घनगुणितं भवति-तचेदं षोडशकोटि कोटयः त्रिनवतिः कोटि शतसहस्राणि एकोनचत्वारिंशत् कोटि सहस्राणि नवकोटि शतानि पञ्चदशकोटयधिकानि पश्चाशल्लक्षाणि योजनानाम् १६९३३९९१५५००००००। उक्तश्च
लक्खपंचसहस्सा कोडीए तीए संगुणे ऊणं । लवणस्स मज्झ परिही ताहे पयरं इमं होइ ॥२॥ नव नउई कोडिसया एगट्ठी कोडि लक्खसत्तरसा ।
पन्नरस सहस्साणि य पयरं लवणस्स णिहिटं ॥३॥ घनगणित की भावना इस प्रकार से है-लवणसमुद्र की शिखा १६ हजार योजन की है एक हजार योजन का इसका उद्वेध है-गहराई है सब का परिमाण १७ हजार योजन का है इन से प्राक्तन प्रतर को गुणित करने पर घनगुणित होता है इसका परिमाण १६९३३९९१५. ५०००००० योजन होता है कहा भी है
लक्ख पंचसहस्सा कोडीए तीए संगुणे ऊणं । लवणस्स मज्झ परिही ताहे पयरं इमं होइ ॥ २ ॥ नव नउइ कोडिसया एगटि कोडि लक्ख सत्तरसा ।
पन्नरस सहस्साणि य पयरं लवणस्स णिदिट्ठ ॥ ३ ॥
ઘન ગણિતની ભાવના આ પ્રમાણે છે.-લવણ સમુદ્રની શિખા ૧૬ સોળ હજાર જનની છે. તેને ઉધ ૧ એક હજાર એજનને છે. અર્થાત એટલી ઊંડાઈ છે. બધાનું પરિમાણ ૧૭ સત્તર હજાર જનનું છે. તેનાથી પહેલાના પ્રતરને ગુણાકાર કરવાથી ઘન ગુણિત થાય છે. તેનું પરિમાણ ૧૬૯૩૩૯૧૫૫૦૦૦૦૦૦ આટલા જનનું થાય છે. કહ્યું પણ છે કે
જીવાભિગમસૂત્ર
