________________
५२४
जीवाभिगमसूत्रे यदा च पश्चिमायां तदा पूर्वस्यामपि । तदानीं मेरोदक्षिणत उत्तरतश्च नियमतोरात्रिरेव । एवं धातकीखण्डादिष्वपि,। धातकीखण्डगतानामपि चन्द्रसूर्याणां जंबूद्वीपगतचन्द्रसूर्याभ्यां सह समश्रेण्या घ्याव्यवस्थितत्वात् इति । तदुक्तं सूर्यप्रज्ञप्तौ-'जयाणं लवणसमुद्दे दाहिणड्डे दिवसे भवइ तदा णं उत्तरडेवि दिवसे भवइ, जया णं उत्तरड़े दिवसे हवइ तया णं लवणसमुद्दे पुरत्थेिमपच्चत्थिमे णं राई भवइ एवं जहा जंबुद्दीवे दीवे तहेव, तथा-'जया णं धायइखंडे दीवे दाहिण दिवसे भवइ तयाणं उत्तरड्डे वि जयाणं उत्तरड़े दिवसे भवइ तयाणं धायइसंडे दीवे मंदराणं पव्वयाणं पुरथिमपच्चत्थिमेणं राई भवइ, एवं जहा जंबूदीवे दीवे तहेव कालोए जहा लवणे तहेव, 'तथा'-जया णं अभितरपुक्खरद्धे दाहिणड्डे दिवसेहै और मेरु की पूर्व दिशा में लवणसमुद्र में दिवस होता है तब पश्चिम दिशा में भी दिवस होता है और जब पश्चिमदिशा में दिवस होता है तब पूर्व दिशा में भी दिवस होता है उस समय मेरु की दक्षिण दिशा में और उत्तर दिशा में नियम से रात्रि ही होती है इसी तरह का कथन धातकी खण्ड आदिकों में भी जानना चाहिये क्योंकि धातकी खण्डगत चन्द्र और सूर्यो की व्यवस्थिति जम्बूद्वीप गत चन्द्र और सूर्यो के साथ समणि से है। सूर्यप्रज्ञप्ति में यही कहा है 'जयाणं लवणसमुद्दे दाहिणड्ढे दिवसे भवइ, तदा णं उत्तरडेवि दिवसे भवइ, जया णं उत्तरडे दिवसे भवइ तयाणं लवण समुद्दे पुरस्थिमेणं राई भवइ एवं जहा जंबूद्दीवे दीवे तहेव' तथा 'जयाणं धाइयसंडे दीवे दाहिणड़े दिवसे भवइ, तयाणं उत्तरडेवि, जयाणं उतरड्ढे दिवसे भवइ, तयाणं धायइ संडे दीवे मंदराणं पव्वयाणं पुरथिमपच्चस्थिमेणं राइ भवइ, एवं जहा जंबूद्दीवे तहेव कालोए जहा लवणे तहेव 'तथा-जयाणं છે, ત્યારે પૂર્વ દિશામાં પણ દિવસ હોય છે. તે સમયે મેરૂની દક્ષિણદિશામાં અને ઉત્તર દિશામાં નિયમથી રાત્રી જ હોય છે, એ જ રીતનું કથન ધાતકી ખંડ વિગેરેના સંબંધમાં પણ સમજી લેવું. કેમકે ધાતકીખંડમાં આવેલ ચંદ્રો અને સૂર્યોની અવરિથતિ જંબુદ્વીપમાં આવેલ ચંદ્ર અને સૂર્યોની સાથે સમश्रेयाथी छे. सूर्य प्रतिमां से उस छ-'जयाणं लवणसमुहे दाहिणड्ढे दिवसे भवइ तयाणं उत्तरड्ढे वि दिवसे भवइ, जयाणं उत्तरढे दिवसे भवइ तयाणं लवणसमुद्दे, पुरथिमेणं राई भवइ एवं जहा जंबुद्दीवे दीवे तहेव' तथा 'जयाणं धायइ संडेदीवे दाहिणड्ढे दीवसे भवइ, तयाणं उत्तरढे वि, जयाणं उत्तरड्ढे दिवसे भवइ तयाणं धायइसंडे दीचे मंदराणं पव्वयाणं पुरथिमपच्चत्थिमेणं राई भवइ, एवं जहा जंबुद्दीवे तहेव कालोए जहा लवणे तहेव' तथा 'जयाणं अभितरपुक्खरद्धे
જીવાભિગમસૂત્ર