________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.३ उ.३ सू.७७ जम्बूपीठस्वरूपनिरूपणम् ४६१
'से णं एगाए पउमवरवेइयाए एगेणय वणसंडेणं' तत्खलु जंबूपीठम्-एकयापद्मवरवेदिकया एकेन वनषण्डेन च 'सव्वतो समंता संपरिक्खित्ते' सर्वतश्चतुर्दिा समन्तात् सामस्त्येन परिवेष्टितम् । 'वण्णओ दोण्हवि' वर्णकः द्वयोरपि पद्मवरवेदिका वनषण्डयोः जगत्युपरिवर्णनमिवात्रापि वर्णनम् । 'तस्स णं जंबूपेढस्स चउदिसिं'तस्य खलु जम्बूपीठस्य चतसृष्वपिदिक्षु 'चत्तारि तिसोवाणपडिरूवगा पन्नता' एकैकं त्रिसोपानप्रतिरूपकमिति संकलनया चत्वारि प्रज्ञप्तानि, तेषा मेतद्रूपोवर्णावास पूर्व वर्णितः तेषां त्रिसोपानप्रतिरूपकाणां पुरतः प्रत्येकं तोरणानि तानिनानामणिमयानि यावत्प्रासादिकानि तेषां तोरणानामुपरि बहूनि अष्टावष्टौ स्वस्तिकादीनि यावत् प्रतिरूपाणि । तेषां तोरणाना मुपरिबहवः कृष्णनीलपीतलोहित शुक्लचामरध्वजाः रूप्यपट्टाः वज्रदण्डाः जलजामलगन्धिकाः अच्छा यावत्प्रति संडेणय सव्वतो समंता संपरिक्खित्ते' इस जम्बूपीठ को एक पद्मवरवेदिका और एक वनषण्ड चारों ओर से घेरे हुए है 'वण्णओ दोण्ह वि' इन दोनों का वर्णन जैसा पहिले कर दिया गया है वैसा ही है अर्थात् इस जम्बूपीठ की चारों दिशाओं में चार त्रिसोपान प्रतिरूपक हैं एक २ दिशा में एक २ त्रिसोपान प्रतिरूपक हैं ऐसा समझना चाहिये इन त्रिसोपान प्रतिरूपकों के वर्णन के सम्बन्ध में कथन पहिले यथा स्थान किया जा चुका है इन त्रिसोपान प्रतिरूपकों के आगे-हर एक त्रिसोपान प्रतिरूपक के साम्हने-तोरण हैं ये तोरण अनेक मणियों के बने हुए हैं। इनके सम्बन्ध में भी वर्णन पहिले किया जा चुका है इन तोरणों के ऊपर अनेक आठ २ स्वस्तिक आदि मंगल द्रव्य है। इनका वर्णन भी पीछे किया जा चुका है इन तोरणों के ऊपर कृष्ण नील, पीत, लोहित, और शुक्लवर्ण, के चामर ध्वजाएं है । इनके पट्ट
'सेणं एगाए पउमवरवेइयाए एगेण वणसंडेणय सव्वतो समंता संपरिक्खित्ते એ જંબુપીઠ એક પમવર વેદિકા અને એક વનખંડથી ચારે બાજુએ ઘેરાये छ. 'वण्णओ दोण्हवि' ये पन्नेनु प न पडसाम ४२वामां मास છે એજ પ્રમાણે છે. અર્થાત્ આ જંબુપીઠની ચારે દિશાઓમાં ચાર ત્રિપાન પ્રતિરૂપકે છે એટલે કે દરેક દિશામાં એક એક ત્રિસપાન પ્રતિરૂપક છે. તેમ સમજવું આ ત્રિસપાન પ્રતિરૂપકોના વર્ણન સંબંધી કથન પહેલા યથાસ્થાને કરવામાં આવી ગયેલ છે. એ ત્રિસપાન પ્રતિરૂપકની આગળ અર્થાત્ દરેક ત્રિપાન પ્રતિરૂપકની સામે તોરણે છે. એ તારણો અનેક મણિના બનેલા છે. તેને સંબંધનું વર્ણન પણ પહેલાં કરવામાં આવી ગયેલ છે. એ તારણોની ઉપર આઠ આઠ સ્વસ્તિક વિગેરે મંગલ દ્રવ્ય છે. તેનું વર્ણન પણ પહેલાં કરવામાં આવી ગયેલ છે. એ તારણેની ઉપર કૃષ્ણ, નીલ, પીત, લાલ, અને
જીવાભિગમસૂત્ર
