________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.३ उ.३ सू. ७६ नीलवंतादिहनिरूपणम् ४५१ गौतम ! नीलवंत दहस्स दाहिणेणं अट्ठचोत्तीसे जोयणसए एवं सोचेव गमो णेयवो जो नीलवंतदहस्स' नीलवद्हदस्य दक्षिणदिशि अष्टौ चतुस्त्रिंशानि योजनशतानि एवं स एव गमो भणितव्यो यो नीलवद्हदस्य । हे गौतम ! नीलवद्हदस्य दक्षिणस्याम् अष्टौ चतुस्त्रिंशानि योजनशतानि चतुरो सप्तभागान् च अबाधया कृत्वेति गम्यते सीताया महानद्याः बहुमध्यदेशभागे अत्र खलूत्तरकुरुपूत्तरकुरुहूदो नामा हृदः प्रज्ञप्तः स चोत्तरदक्षिणायतः प्राचीनप्रतीचीन विस्तरः एक योजनसहस्रमायामेन-पंचयोजनशतानि विष्कम्भेण-दशयोजनानि उद्वेधेन अच्छा यावत्प्रतिरूपः, पार्श्वयोनिषण्ण पद्मवरवेदिकाभ्यां सर्वतः समन्तात्संपरिक्षिप्तः, (पद्मवरवेदिका -वनषण्डयोवर्णनमत्र) तोरणान्तं वर्णितस्य तद्र्दस्य मध्ये पद्म तत्कणिकाया है ? इस के उत्तर में प्रभु कहते हैं । 'गोयमा' नीलवंतदहस्स दाहिणेणं अट्ठचोत्तीसे जोयणसए एवं सो चेव गमो णेयव्वो' हे गौतम ! नीलवंत द्रह से ८३४४ योजन दूर पर उत्तरकुरु द्रह है यह सीता महानदी के बहुमध्य भाग में हैं यह द्रह उत्तर-दक्षिण तक लम्बा है पूर्व
और पश्चिम तक इसका विस्तार है इसकी लम्बाई १ हजार योजन की है और पांच सौ योजन का चौडा है इसका उद्वेध-गहराई-१० योजन की है यह-अच्छ आकाश और स्फटिक मणि के जैसा निर्मल है यावत् प्रतिरूप है इसकी दोनों ओर एक एक पद्मवर वेदिका है फिर वनषण्ड है यहां पद्मवर वेदिकाओं का और वनषण्डों का वर्णन कर लेना चाहिये यह वर्णन तोरण आदि के पाठ तक करना चाहिये तात्पर्य यही है कि जैसा पहिले नीलवंत हूद का वर्णन किया गया है वैसा ही इसका वर्णन है तथा च इस वर्णित हूद के मध्य भाग में एक श्री ४ छ -'गोयमा ! नीलवंतदहस्स दाहिणेणं अट्ठ चोत्तीसे जोयणसए एवं सो चेव गमो णेयच्वो' गौतम ! नीयत थी ८३४४ 2418से यात्रीस સાતિયા ચાર જનો દૂર ઉત્તર કુરૂ નામનું કહે છે. તે સીતા મહા નદીના બહુ મધ્ય ભાગમાં છે. આ પ્રહ ઉત્તર દક્ષિણ સુધી લાંબુ છે. પૂર્વ અને પશ્ચિમ સુધી તેને વિસ્તાર છે. તેની લંબાઈ ૧ એક હજાર જનની છે. અને પાંચ સે જન પહોળાઈ છે. તેને ઉલ–ડાઈ ૧૦ દસ જનની છે. તે અચ્છ આકાશ અને સફટિક મણિના જેવું નિર્મળ છે. યાવત્ પ્રતિરૂપ છે. તેની બને બાજુ એક એક પદ્મવર વેદિકા છે. તે પછી વનખંડ છે, અહીંયા પદ્મવર વેદિકાઓનું અને વનખંડોનું વર્ણન કરી લેવું જોઈએ. એ વર્ણન તેરણ વિગેરેના પાઠ સુધી કરવાનું છે. તાત્પર્ય એજ છે કે–પહેલાં જે પ્રમાણે નીલ વંત કહનું વર્ણન કરવામાં આવેલ છે એજ પ્રમાણે આનું વર્ણન છે. આ
જીવાભિગમસૂત્ર
