________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र. ३. उ. ३ सू. ६४ उपपातसभायाः वर्णनम्
रत्नै तस्याः खलु अभिषेकसभाया उत्तरपूर्वस्याम् अत्र खल एका महत्यलङ्कार - सभा वक्तव्यता भणितव्या यावत् - गोमानस्यो मणिपीठिका: यथाऽभिषेकसभाया उपरि सिंहासनमपरिवाम् । तत्र खलु विजयस्य देवस्याऽऽलंकारिकभाण्डं सन्नि क्षिप्तं तिष्ठति उत्तमाकाराऽलङ्कारसभाया उपरि मङ्गलकानि ध्वजा इलत्राऽतिच्छत्राणि । तस्याः खलु अलङ्कारिकसभायाः उत्तरपूर्वस्याम् अत्र खलु एका महती व्यवसायसभा प्रज्ञप्ता अभिषेकसभा वक्तव्यता यावत्सिंहासनमपरिवारम् अत्र खल विजयस्य देवस्यैकं महत्पुस्तकरत्नं सन्निक्षिप्तं तिष्ठति । तस्य खलु पुस्तकरत्नस्याऽयमेतद्रूपो वर्णावासः प्रज्ञप्तः तद्यथा - रिष्टमथ्यौ कंविके तपनीयमयो दवरकः नानामणिमया ग्रन्थिः वैडूर्यमयं लिप्यासनं तपनीयमयी शृङ्खला रिष्टमयं छादनं रिष्टमयी मषी वज्रमयी लेखनी रिष्टमयान्यक्षराणि धार्मिकं शास्त्रम् । व्यवसायसभायाः उपरि-अष्टावष्टौ मङ्गलकानि ध्वजा इछत्राऽतिच्छत्राणि - उत्तमाकाराणि । तस्याः खलु उपपात (व्यवसाय) सभाया उत्तरपूर्वस्यामेकं महद्वलिपीठं प्रज्ञतम् द्वे योजने आयामविष्कम्भेण योजनं बाहल्येन सर्वरजतमयमच्छं यावत्प्रति रूपम् । अत्र खलु तस्य बलिपीठस्योत्तरपूर्वस्यामेका महती नन्दा पुष्करिणी प्रज्ञप्ता यदेवमानं हृदस्य तदेव सर्वम् || सू० ६३ ||
टीका- 'तस्स णं सिद्धाययणस्स ' - तस्य खलु सिद्धायतनस्य 'उत्तरपुरस्थि - मेणं' उत्तरपूर्वस्यां दिशि ईशानकोणे, 'एत्थ णं एगा महं उववायसभा पन्नत्ता' अत्र सिद्धायतनस्यैशान्यां खल्वेका महती - विशाला उपपात सभा, यत्र स्थितः सन् अन्यत्र गन्तुमुत्पतति तादृशीसभा प्रज्ञप्ता कथिता 'जहा सुहम्मा तहेव जाव गोमाणसीओ' यथा सुधर्मासभा वर्णिता तथैवोपपातसभामपि वर्णनीया यावद्गो
२४७
'तस्सणं सिद्धाययणस्स णं उत्तरपुर स्थिमेणं' - इत्यादि ।
टीकार्थ-उस सिद्धायतन की ईशान दिशा में 'एगा महं उववायसभापण्णत्ता' एक विशाल उपपात सभा हैं 'जहा सुधम्मा तहेव' जैसी सुधर्मा - सभा हैं वैसी ही उपपात सभा है, इस सभा में रहकर ही देव अन्यत्र जाने के लिये उत्तर वैक्रिय शरीर की रचना करते हैं । 'जाव गोमाणसीओ उववायसभाए वि-दारा मुंहमंडवा सव्व' इस
'तस्स णं सिद्धाययणस्स उत्तरपुरत्थिमेणं' हत्याहि
अर्थ - ' तस्स णं सिद्धाययणस्स उत्तर पुरत्थिमेणं' मे सिद्धायतननी ईशान हिशाभां 'एगा महं उववायसभा पण्णत्ता' मे विशाण उपयात सला छे' 'जहा सुधम्मा तहेव' ने प्रभाणुनी सुधर्मा सला छे न प्रभाषेनी उपयात सला छे. मे સભામાં રહીનેજ દેવા ખીજે જવા માટે ઉત્તર વૈક્રિય શરીરની રચના કરે છે. 'जाव गोमाणसीओ उववायसभाए वि द्वारा मुहगंडवा सव्व' मे उपयात सलाना
જીવાભિગમસૂત્ર