________________
१४५०
जीवाभिगमसूत्रे -लोभकसाई-अकसाई' तद्यथा-क्रोधकषायी-मानकषायी-मायाकषायी-लोभकषायी-अकषायी, तत्र-कषः संसारस्तस्याऽऽयः कषायः क्रोधादयः क्रोधादयः कषायाः सन्ति येषान्ते क्रोधादि कषायिणो ज्ञेयाः । एषां कायस्थिति दर्शयितुमाह'कोहकसाई' इत्यादि, हे भदन्त ! क्रोधकषायि प्रभृतयः क्रोधादि कषायित्वरूपेण कियन्तं कालं यावद्भवति ? भगवानाह-गौतम ! 'कोहकसाई माणकसाई मायाकसाई णं जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं -उक्कोसेणं अंतोमुहुत्त" क्रोधकषायि-मानकपायि-मायाकषायिणः खलु जघन्येनान्तमुहूर्तमुत्कर्षेणान्तर्मुहूर्तम् । 'लोभकसाइस्स मायाकसाई लोभकसाई अकसाई' क्रोधकषायी, मानकषायी, मायाकषायी, लोभकषाई और अकषायी इन पांच प्रकार के जीवों में ही समस्त संसारी जीवों का और असंसारी जीवों का समावेश हो जाता है । क्रोधकषाय जिनके हैं ये क्रोधकषायी हैं इसी तरह से मान आदि कषायों वाले जीव मानकषायी आदि हैं । और जो क्रोधादि कषायों के सद्भाव से रहित है वे अकषायी जीव हैं । 'कोहकसाई०' हे भदन्त ! क्रोधकषायी प्रभृति जीव क्रोधकषायी आदि रूप से कितने काल तक रहते हैं ? इसके उत्तर में प्रभु कहते है-हे गौतम ! 'कोहकसाई माणकसाई, मायाकसाईणं जहण्णेणं अंतोमुहुत्तं उक्कोसेणं अंतो' क्रोधकषायी, मानकषायी एवं मायाकषायी जीव क्रोधादि कषाय युक्त रूप से कम से कम एक अन्तर्मुहूर्त तक और उत्कृष्ट से भी एक अन्तर्मुहूर्त तक रहते हैं क्योंकि 'क्रोधाद्युपयोग कालोऽन्तकसाई, मायाकसाई, लोभकसाईं, अकसाई' ओघ ४ायी, भानपायी, भायाકષાયી; ભકષાયી, અને અકષાયી, આ પાંચ પ્રકારના માંજ બધાજ સંસારીજી નો સમાવેશ થઈ જાય છે. જેમને કોધ કષાય હોય તેઓ ક્રોધ કષાયી છે. એ જ પ્રમાણે માનકષાય વિગેરે કષાયવાળા જીવ માનકષાયી વિગેરે પ્રકારથી સમજવા અને જે કોઇ વિગેરે કષાયથી રહિત છે. તેઓ અકષાયી
१४वाय छे. 'कोहकसाई०' भगवन् ! ५ पायी विगैरे वोधકષાયી વિગેરે રૂપે કેટલા કાળ પર્યન્ત રહી શકે છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી
हे छ -3 गौतम ! 'कोहकसाई माणकसाई, मायाकसाईणं जहण्णेणं अतो मुहुत्त उक्कोसेणं अंतोमुहुत्त' ५४ाथी, भानपाथी, मने माया ४थायी ७१ ક્રોધ વિગેરે કષાય યુક્ત પણુથી ઓછામાં ઓછા એક અંતમુહૂત પર્યન્ત भने यी ५५ मे मतभुत सुधा २ छ, भ-'क्रोधाद्युप
જીવાભિગમસૂત્ર