________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र. ५ सू. १३५ सामान्यतो निगोदस्वरूपनिरूपणम् १२७१
उभयतयाऽल्पबहुत्वमाह - एतेषां खलु भदन्त ! सूक्ष्मबादरपर्याप्तापर्याप्तनिगोदजीवानां द्रव्यार्थ प्रदेशार्थो भयार्थतया क्रमपेक्ष्याल्पबहुत्वं कस्येति प्रश्नः १ गौतम ! 'दव्या सव्वत्थोवा बायरनिओया पज्जत्ता दव्वट्टयाए बायरनिओया अपज्जत्ता दव्वट्टयाए' द्रव्यार्थ प्रदेशार्थतया सर्वस्तोका बादरनिगोदाः पर्याप्ता द्रव्यार्थतया तदपेक्षया बादरनिगोदा अपर्याप्तका द्रव्यार्थतया 'असंखेज्जगुणा' असंख्येयगुणाः 'जाव सुहुम निओया पज्जत्ता दव्वट्ट्याए संखेज्जगुणा' तेभ्यः सूक्ष्मनिगोदा अपर्याप्ता द्रव्यार्थतयाऽसंख्येयगुणाः तेभ्यः सूक्ष्मनिगोदाः पर्याप्तका द्रव्यार्थतयाऽसंख्येयगुणाः 'हुम णिओएहिंतो दव्बट्ठया बायरणिओयजीवा पज्जत्ता दव्वट्ट्याए अनंतगुणा' सूक्ष्मनिगोदेभ्यो द्रव्यार्थतया बादरनिगोदजीवाः पर्याप्ताः द्रव्यार्थतयाऽनन्तगुणाः एकैकनिगोदेऽनन्तजीवानां भावात् । ' सेसा तहेव जाव सुहुम णिओयजीवा पज्जत्तया दच्वट्टयाए संखेज्जगुणा' पर्याप्ताकबादरनिगोदजीवेभ्यो बादरनिगोदजीवा अपर्याप्ता द्रव्यार्थतयाऽसंख्येयगुणाः निगोदानामसंख्यातत्वात्, तेभ्यः सूक्ष्मनिगोदजीवा अपर्याप्तकाः द्रव्यार्थतया संख्येयगुणाः 'सहमणिओय जीवेहिंतो दच्वट्टयाए बायरनिओयजीवा पज्जत्ता परसट्टयाए असंखज्जगुणा' सूक्ष्मनिगोदजीवेभ्यः पर्याप्तेभ्यो द्रव्यार्थ तया बादरनिगोदजीवाः पर्याप्ताः प्रदेशार्थतया असंख्येयगुणाः 'सेसा तहेव जाव सुहुमनिओय पज्जत्ता अपेक्षा सूक्ष्म निगोद पर्याप्तक प्रदेश दृष्टि से संख्यातगुणें अधिक हैं । हे भदन्त ! सूक्ष्म बादर पर्याप्त अपर्याप्त निगोद एवं निगोद जीवों के बीच में द्रव्यार्थ से प्रदेशार्थ से और उभयार्थ से कौन किन की अपेक्षा अल्प हैं कौन किनकी अपेक्षा बहुत हैं ? कौन किनके बराबर हैं ? और कौन किनसे विशेषाधिक हैं ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं ? हे गौतम ! 'दव्वटुपए सहयाए सव्वत्थोवा बादर निगोदा पज्जत्ता' दव्वट्टयाए बादरनिगोदा अपज्जत्ता दव्वट्टयाए' द्रव्यार्थ और प्रदेशार्थ से विचार करने पर बादर निगोद में जो पर्याप्त जीव पज्जत्ता परसट्टयाए संखेज्जगुणा' तेना ४२तां सूक्ष्म निगोह पर्यास अहेश પણાથી સંખ્યાતગણા વધારે છે હે ભગવન્ સૂક્ષ્મ બાદર પર્યાપ્તક અને અપઍંસક નિગોદ જીવેમાં દ્રવ્યાથી પ્રદેશાથી અને બન્ને પ્રકારથી કેણુ કાના કરતાં અલ્પ છે ? કાણુ કાના કરતાં વધારે છે? કેણુકાની બરાબર છે ? અને કોણ કોનાથી વિશેષાધિક છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી કહે છે કે हे गौतम! 'दच्वदृपएस ट्टयाए सव्वत्थोवा बादरनिगोदा पज्जत्ता दव्वट्टयाए बादर निगोदा अपज्जन्त्ता दव्वट्टयाए' द्रव्यार्थ भने प्रदेशार्थपणाथी विचार अवामी
જીવાભિગમસૂત્ર