________________
१९६६
जीवाभिगमसूत्रे याणं वणस्सइकालो-तसकाइयाण वि, वणस्सइकाइयस्स पुढवीकाइयकालो। एवं अपज्जत्तगाण वि वणस्सइकालो, वणस्सईणं पुढवीकालो, पज्जत्तगाण वि एवं चेव वणस्सई कालो, पज्जत्तवणस्सई णं पुढवीकालो ॥सू० १२८॥
छाया-तत्र खलु ये ते एवमुक्तवन्तः षइविधाः संसारसमापन्नका जीवास्त एवमुक्तवन्तः तद् यथा-पृथिवीकायिका अप्कायिकास्तेजस्कायिका वायुकायिका वनस्पतिकायिका स्त्रसकायिकाः, अथ के ते पृथिवीकायिकाः ? पृथिवीकायिका द्विविधा प्रज्ञप्ताः तद् यथा-सूक्ष्मपृथिवीकायिका-बादरपृथिवीकायिकाः । सूक्ष्मपृथिवीकायिका द्विविधाः प्रज्ञप्ताः तद्यथा-पर्याप्तकाश्चाऽपर्याप्तकाश्च । एवं बादरपृथिवीकायिका अपि, एवं चतुष्केण भेदेन-अप्तेजोवायुवनस्पतिकायिकानां चतुष्को भेदो नेतव्यः । अथ के ते त्रसकायिकाः ? त्रसकायिका द्विविधाः प्रज्ञप्ताः तद्यथा-पर्याप्तकाश्चाऽपर्याप्तकाश्च । पृथिवीकायिकस्य खलु भदन्त ! कियन्तं कालं स्थितिः प्रज्ञप्ताः ? गौतम ! जघन्येनाऽन्तर्मुहूर्तम् उत्कर्षेण द्वाविंशतिषसहस्राणि, एवं सर्वेषां स्थितिर्नेतव्या । त्रसकायिकस्य जघन्येनान्तर्मुहूर्तम् उत्कर्षेण त्रयस्त्रिंशत् सागरोपमाणि, अपर्याप्तकानां सर्वेषां जघन्येनापि-उत्कपेणाप्यन्तर्मुहूर्तम् पर्याप्तकानां सर्वेषामुत्कृष्टास्थितिरन्तर्मुहूर्तांना कर्तव्या । पृथिवीकायिकः खलु भदन्त ! पृथिवीकायिक इति कालतः कियच्चिरं भवति ? गौतम ! जघन्येनान्तर्मुहूर्तम् उत्कर्षेण संख्येयं कालं यावदसंख्येयाः लोकाः । एवं यावद् अप्तेजोवायुकायिकानाम् वनस्पतिकायिकानामनन्तं कालं यावद्आवलिकाया असंख्येयो भागः। त्रसकायिकः खलु भदन्त !० जघन्येनान्तर्मुहूर्तम् उर्षेण द्वे सागरोपमसहस्र संख्येयवर्षाभ्यधिके । अपर्याप्तकानां षण्णामपिजघन्येनाऽपि उत्कर्षेणाऽपि अन्तर्मुहूर्तम् पर्याप्तकानां वर्ष सहस्राणि संख्येयानि पृथिव्युदकानिलतरूणाम् पर्याप्तानाम् तेजोरात्रिंदिवसंख्येयानि प्रससागरशतप्रथक्वानि १। पर्याप्तकानामपि सर्वेषामेवम् । पृथिवीकायिकस्य खलु भदन्त ! कियन्तं कालमन्तरं भवति ? गौतम ! जघन्येनाऽन्तर्मुहूर्तम्-उत्कर्षेण वनस्पतिकालः। एवमप्तेजोवायुकायिकानां वनस्पतिकालः, त्रसकायिकानामपि वनस्पतिकायस्य पृथिवीकायिककालः। एवमपर्याप्तकानामपि वनस्पतिकालः, वनस्पतीनां पृथिवीकालः । पर्याप्तकानामपि-एवमेव वनस्पतिकालः पर्याप्तवनस्पतीनां पृथिवीकालः ॥सू० १२८॥
टीका-'तत्थ णं जे ते एवं आहेसु छविहा संसारसमावण्णगा जीवा ते एवमाहंसु तं जहा-पुढवीकाइया आउक्काइया तेउ० वाउ० वणस्सइकाइया तसका
જીવાભિગમસૂત્ર
