________________
१९६०
जीवाभिगमसूत्रे अंगुलाऽसंख्येयभागखण्डप्रमाणात्वात् । 'एगिदियपज्जत्तगा अणतगुणा' एकेन्द्रियपर्याप्तका अनन्त गुणाः वनस्पतिकायानां पर्याप्तानामानन्त्यात् । 'सइंदिया पजत्तगा विसेसाहिया' सेन्द्रियाः पर्याप्तका विशेषाधिका इति । सम्प्रति तेषां पर्याप्तकाऽपर्याप्तकसमुदितानामल्पबहुत्वम् आह-'एएसि णं भंते ! सइंदियाणं पज्जत्तग अपज्जत्तगाणं कयरेकयरेहितो अप्पा वा-बहया वा-तुल्ला वा-विसेसाहिया वा' एतेषां खलु भदन्त ! सेन्द्रियपर्याप्ताऽपर्याप्तकानां कतरेकतरेभ्योऽल्पा वा-बहुका वा-तुल्या वा विशेषाधिका वा ? भगवानाह-'गोयमा' हे गौतम ! 'सम्वत्थोवा सइंदिया अपज्जत्तगा, सइंदिया पन्जत्तगा संखेजगुणा' सर्वेभ्यः स्तोका-अल्पाः सेन्द्रिया अपर्याप्तकाः सेन्द्रियाः पर्याप्तकास्तु तेभ्यस्सख्येयगुणा तेइन्द्रिय पर्याप्तक जीव विशेषाधिक हैं क्योंकि ये स्वभावतः ही प्रभूततर अंगुल के संख्यातवें भाग रूप खण्ड प्रमाण होते हैं। इनकी अपेक्षा एकेन्द्रिय पर्याप्तक अनन्तगुणे अधिक हैं क्योंकि पर्याप्तक वनस्पतिकायिक अनन्त है । तथा सेन्द्रिय पर्याप्तक जीव विशेषाधिक हैं। ___अब गौतम प्रभु से ऐसा पूछते हैं कि 'एएसि णं भंते ! सइंदिया णं पज्जत्तग अपज्जत्तगाणं कयरे २' हे भदन्त ! इन सेन्द्रिय पर्याप्तक
और अपर्याप्तक जीवों के बीच में कौन जीव किनकी अपेक्षा अल्प हैं ? और कौन किनकी अपेक्षा बहुत हैं ? कौन कितके तुल्य हैं और कौन किनके बराबर हैं ? इनके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'गोयमा ! सव्वस्थोवा सइंदिया अपज्जत्तगा, सइंदिया पज्जत्तगा संखेज्जगुणा' हे गौतम ! सबसे कम सेन्द्रिय अपर्याप्तक हैं और इनकी अपेक्षा सेन्द्रिय તેઈદ્રિય પર્યાપક જીવ વિશેષાધિક છે. કેમકે તેઓ સ્વભાવથી પ્રભૂતતર આગળના અસંખ્યાતમા ભાગ રૂપ ખંડ પ્રમાણ છે. તેના કરતાં એકેન્દ્રિય પર્યાપ્તક અનંત ગણું વધારે છે. કેમકે પર્યાપ્તક વનસ્પતિ કાયિક છે અનંત છે. તથા સેંદ્રિય પર્યાપ્તક જીવ વિશેષાધિક છે.
व गौतमस्वामी प्रभुश्रीन से पूछे छे 3-एएसिणं भंते ! सइंदियाणं ___ अपज्जत्तगाणं कयरे कयरे' मगवन् ! म से द्रिय पर्यात भने અપર્યાપ્તક જીવમાં કેણ જીવ ક્યા જીવ કરતાં અલ્પ છે? કયા જીવ કયા જીવ કરતાં વધારે છે. ક્યા જી ક્યા જીવેની બરાબર છે? અને કયા જીવો ક્યા
। ४२ता विशेषाधि छ. २मा प्रश्न उत्तरमा प्रमुश्री ४३ छ -'गोयमा ! सय स्थावा सइंदिया अपज्जत्तगा सइंदिया पज्जतगा संखेज्जगुणा' हे गौतम ! साथी ઓછા સેન્દ્રિય અપર્યાપકે છે. અને તેના કરતાં સેન્દ્રિય પર્યાપ્ત સંખ્યાતગણ
જીવાભિગમસૂત્ર