________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.३ उ.३ सू.१२३ सौधर्मशानादि देवानां समुद्घातनि० ११०५ णान्तिकसमुद्घातः-३ वैक्रियसमुद्घातः-४ तैजससमुद्घातः-५ इत्थं पञ्च भवन्ति । अत्र उत्तरौ द्वौ आहारककेवलिको समुद्घातौ न भवतः आहारकलब्धिकेवलित्वाभावात्, अतः पञ्चसमुद्घाता उक्ता न तु सप्तेति, ‘एवं जाव अच्चुए' एवं तावद् वक्तव्यं यावदच्युतः कल्पः 'गेवेज्जाणं आदिल्ला तिन्नि समुग्घाया पन्नत्ता' ग्रैवेयकानान्तु आदिमास्त्रयः समुद्घाता एव उत्तरौ द्वौ न भवतः । पञ्च समुद्घात' सत्त्वेऽपि कर्तव्यतया त्रय एव समुद्घाता |वेयकानामित्यग्रे वक्ष्यति 'नो चेव णं' इत्यादिना । नैव कदाचिदपि वैक्रिय तैजससमुद्घाताभ्यां समवहता वेदनासमुद्घात, कषायसमुद्घात, मारणांतिक समुद्घात वैक्रियसमुद्घात और तैजसमुद्घात । एवंजाव अच्चुए' इसी तरह सनत्कुमार से लेकर अच्युत तक ये पांच समुद्घात होते है । 'गेविजाणं आदिल्ला तिणि समुग्घाया पण्णत्ता' ग्रैवेयक विमानवासी देवों के आदि तीन समुद्घात होते है आगे के वैक्रियसमुद्घात और तेजससमुद्घात ये दो समुद्घात नहीं होते है । यद्यपि यहां पांचसमुद्घात शक्ति की अपेक्षा से हैं परन्तु कर्तव्यरूप से यहां ३ ही है तथा सौधर्म से लेकर अच्युत तक जो पांच समुद्घात कहे गये है और दो समुद्घात नहीं कहे गये है सो पांच समुद्घात तो वहां आगमप्रसिद्ध है ही पर यहां आहोरकलब्धि और कैवल्यावस्था का अभाव रहता है इसलिए अन्त के दो समुद्धात यहां नहीं होते है। तथा ग्रैवेयक विमानों में जो वैक्रिय समुद्धात और तैजस समुद्घात का अभाव कहा गया है वह 'नो चेव गं' इत्यादि सूत्र पोठ द्वारा आगे स्पष्ट किया जायगा अनुत्तरोपपातेजससमुग्घाए' वेदना समुद्धात, पाय समुद्धात, भाति समुदधात, वैठिय समुद्धात भने तेस समुद्धात ‘एवं जाव अच्चुए' मे प्रभारी सनामारथी सधन अच्युत४८५ सुधीमा पांय समुद्धात। डाय छे. 'गेविज्जाणं आदिल्ला तिण्णि समुग्घाया पण्णत्ता' त्रैवेय४ विमानवासी वान माहिना ! સમુદુઘાત હોય છે પછીના વૈકિય સમુદ્દઘાત અને તેજસ સમુદુઘાત એ બે સમુદ્રઘાતો હોતા નથી. જો કે અહીયાં પાંચ સમુદુઘાત શક્તિની અપેક્ષા થી છે પરંતુ કર્તવ્ય રૂપથી અહીયાં આ ૩ ત્રણ જ સમુદ્રઘાત છે. તથા સૌધર્મથી લઈને અય્યત કપ સુધી જે પાંચ સમુદુઘાત કહેવામાં આવ્યા છે અને બે સમુઘાત કહ્યા નથી. તે તે પાંચ સમુદ્દઘાતે ત્યાં આગમ પ્રસિદ્ધ છે જ પરંતુ અહીંયાં આહાર લબ્ધિ અને કેવલ્યાવસ્થાને અભાવ રહે છે. તેથી છેલ્લા બે સમુઘાતો અહીયાં હોતા નથી. તથા રૈવેયક વિમાનમાં જે वैठिय समुद्धात मन तेस समुद्धातनी ममा उवामा मावस छ, ते 'नो
जी० १३९
જીવાભિગમસૂત્ર