________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र. ३ उ. ३ सू. ५३ वनषण्डादिकवर्णनम्
अंगुलिकोशस्ते नाहतायास्तन्त्र्याः स्वरगकारी लयस्तमनुसर गेयं लयसुसंप्रयुक्तमिति कथ्यते । 'गहसुसंपत्तं ग्रहसुसंप्रयुक्तम् यः प्रथमं वंशतन्त्र्यादिभिः खरोगृहीतस्तन्मार्गानुसारि गेयं ग्रहसुसंप्रयुक्तम्, 'मनोहर' मनोहरम् - मनोऽभिलषणीयम् । कथं भूतं गेयम् ? तत्राह - 'मउय' इत्यादि, 'मउयरिभियपय संचार' मृदुकरिभितपद संचारम्, मृदु- मृदुना स्वरेण युक्तं न तु कठोरेण तथा यत्र स्वरोऽक्षरेषु - घोलना स्वर विशेषेषु संचलन रागेऽतीव प्रतिभासते सपद संचारो रिभितमित्युच्यते, मृदुरिभितपदेषु गेयनिवद्धेषु संचारो यत्र गेये तत् मृदुरिभितपद संचारम् । 'सुरई' सुरति, शोभना रतिः- आनन्दो यदि श्रोतॄणां तत् सुरति । तथा - 'सुणइ " सुनति, शोभना नतिः - अङ्गानां नमनं रचनातोऽवसाने यस्मिन् तत सुनति टोयम्, शब्द जैसे शब्द उन तृण और मणियों के होते है यहां पर जो गेय को अनेक विशेषणों से युक्त किया गया है उन विशेषणों का तथा सूत्र में आगत और भी पदों की व्याख्या इस प्रकार से है जिन किन्न रादिकों का यहां कथन किया गया है वे सब व्यन्तर देवों के ही भेद है भद्रशाल आदि चार वन सुमेरुतर्वत पर ही है इनमें भद्रशालवन मेरू की समन्ततः भूमि में चारों तरफ सम अर्थात् नीचे की भूमि है, मेरु की प्रथम मेखला में नन्दनवन है इसके उपर दूसरी मेखला में सौमनस वन है इस से उपर में चूलिका के पार्श्व भागो में चारों तरफ पण्डकवन है महाहिमवान् हेमवन्त क्षेत्र की उत्तर दिशा में है और यह उसकी सीमा का कर्त्ता होने से वर्षधर पर्वत कहलाता है शेष गद्य आदि के भेद के गेय आठ प्रकार का होता है जैसे वर्षधर पर्वतों का यह उपलक्षक है, इससे अन्य वर्षश्वर पर्वत भी जान लेना चाहिये નીકળતા શબ્દો જેવા શબ્દો એ તૃણુ અને મણિયાના હેાય છે. અહીયાં જે ગેયને અનેક વિશેષણોથી યુકત કરવામાં આવેલ હેાય એ વિશેષણોના તથા સૂત્રમાં આવેલ બીજા પદોનુ વર્ણન આ પ્રમાણે છે. જે કિન્નર વિગેરેનુ અહીયાં કથન કરવામાં આવ્યું છે, તે મધા વ્યન્તર દેવાનાજ ભેદ છે. ભદ્રશાલ વિગેરે ચાર વને! સુમેરૂ પર્વત પર જ છે, તેમાં ભદ્રશાલવન મેરૂની ચારે ખાજુની ભૂમી સમ અર્થાત્ નીચેની ભૂમી છે. મેરૂની પ્રથમ મેખલામાં નન્દનવન છે. તેના ઉપર ખીજી મેખલામાં સૌમનસ વન છે. તેની ઉપર ચૂલિકાના પા ભાગમાં ચારે તરફ પંડકવન છે મહા હિમવાન હૈમવત ક્ષેત્રની ઉત્તર દિશામાં છે. એ એની સીમાને બતાવનાર હેાવાથી વષઁધર પવ ત કહેવાય છે. બાકિ ગદ્ય વિગેરેના ભેદથી ગેય આઠ પ્રકારનુ હાય છે.જેમકે વધર પર્યંત એ અહિ ઉપલક્ષક છે, તેથી ખીજા વધર પતા પણ સમજી લેવા જે ગેય સ્વર
जी० ११३
જીવાભિગમસૂત્ર
८९७
