________________
जीवाभिगमसूत्रे पृथिव्या स्तमः प्रभायाः पूर्वादि चतुर्दिगवर्तिचरमान्तात् सत्रिभागैः पञ्चदश भिर्योजनैः 'अबाहाए' अबाधया 'लोयंते पनत्ते' लोकान्तः प्रज्ञप्तः-कथित इति । 'सत्तमीए' सप्तम्या:-तमस्तमःप्रभायाः पृथिव्याः पौरस्त्यात चरमान्तात 'सोलसहिं जोयणेहि' षोडशभिर्योजनैः 'अबाहाए लोयंते पन्नत्ते' अबाधया लोकान्तः प्रज्ञप्तः कथित इति ‘एवं जाव उत्तरिल्लाओ' एवं यावदुत्तरता, यथा सप्तम पृथिव्याः पौरस्त्यात् चरमान्तात् षोडशयोजनदूरे लोकान्तो भवति तथैव दक्षिणपश्चिमोत्तरचरमान्तेभ्यः षोडशयोजनदूरे लोकान्तो भवतीति ।
अथैतानि रत्नप्रभादितमस्तमान्त प्रथिवीनां द्वादशादि योजन प्रमाणान्य. पान्तरालानि तानि किमाकाशरूपाणि घनोदध्यादि व्याप्तानि वा तत्रोच्यते धनो पृथिवी के पूर्व दिग्भागवती चरमान्त से, दक्षिण दिग्भागवती चरमान्त से पश्चिम दिग्भागवती चरमान्त से और उत्तर दिग्भागवती एवं विदिशाओं के चरमान्त से तृतीय भाग सहित पन्द्रह योजन के आगे लोक का अन्त है 'सत्तमीए सोलसएहिं जोयणेहिं अबाधाए लोयंते पन्नत्ते एवं जाव उत्तरिल्लाओ' इसी तरह सातवीं पृथिवी के पूर्व दिग्भागवती चरमान्त से, दक्षिण दिग्भागवती चरमान्त से, पश्चिम दिग्भागवती चरमान्त से और उत्तर दिग्भागवती चरमान्त से एवं विदिशाओं के चरमान्त से पूरे सोलह योजन के बाद लोक का अन्त है __ अब सूत्रकार इस बात को प्रकट करते हैं कि-रत्नप्रभा पृथिवी से लेकर तमस्तमान्त पृथिवियों का जो अलोक तक बारह आदि योजनों का अन्तराल कहा गया है वह क्या आकाश रूप है या घनो
छदीए सातिभागेहि पन्नरसहिं जोयणेहिं अबाधाए लोयते पण्णत्ते' छट्टी પૃથ્વીની પૂર્વ દિશામાં આવેલ ચરમાતથી, દક્ષિણ દિશામાં આવેલ ચરમાતથી પશ્ચિમ દિશામાં આવેલ ચરમાન્તથી અને ઉત્તર દિશામાં આવેલ ચરમાન્તથી અને વિદિશાઓના ચરમાન્તથી ત્રીજા ભાગ સહિત પંદર યોજન પછી લેકને मत छ. 'सत्तमीए सोलसएहि, जोयणेहिं , अबाधाए लोय ते पन्नत्ते एवं बात उत्तरिल्लाओ' या प्रमाणे सातमी श्वानी पूq शाम मावत ચરમાતથી, દક્ષિણ દિશામાં આવેલા ચરમાંતથી, પશ્ચિમ દિશામાં આવેલ ચરમાન્તથી અને ઉત્તર દિશામાં આવેલ ચરમાંતથી અને વિદિશાઓના ચરમાન્તથી પૂરા સોળ યોજન પછી લેકને અંત કહ્યો છે.
હવે સૂત્રકાર એ વાત પ્રગટ કરે છે કે રત્નપ્રભા પૃથ્વીથી લઈને તમસ્તમાં સુધીની પૃથ્વીનું જે અલાક સુધી બાર વિગેરે જનેનું અંતરાલ કહ્યું છે, તે શું આકાશરૂપ છે ? અથવા ઘનાદધિ વિગેરેથી વ્યાપ્ત છે ? આ પ્રશ્નના
જીવાભિગમસૂત્ર
