________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.३ उ.३सू.४४ हयकर्णद्वीपनिरूपणम्
७११ रुप एव, तथा क्षेत्रस्वाभाव्या तद्योग्यायुर्बन्धनेन परिगृहीत: पुनर्जन्मत्वेन स्वीकृतो यैस्ते तथाभूताः देवलोकगामिन एव ते प्रज्ञप्ताः हे श्रमण ! हे आयुष्मन् ! इति ।
पूर्व दाक्षिणात्यना मेकोरुकाधष्टाविंशत्यन्तरद्वीपानां वर्णनं कृतम्, साम्प तम्-औत्तराहाणा मेकोरुकाद्यष्टाविंशत्यन्तरद्वीपानां वर्णनावसरः, ते च क्षुद्रहिमवत्तुल्यवर्णप्रमाणपद्महदप्रमाणायामविष्कम्भावगाह पुण्डरीकहदोपशोभिते शिखरिशि वर्षधरपर्वते लवणसमुद्र जलसंस्पर्शादारभ्य यथोक्तप्रमाणान्तराश्वतसृषु विदिक्षु एकोरुकादि तुल्यनामानोऽक्षुण्णापान्तरालायाम विष्कम्भा औत्तरा 'उत्तरिल्लाणं' इत्यादि 'कहिणं भंते ! कुत्र खलु भदन्त! उत्तरिल्लाणं' अष्टाविशति संख्यका अन्येऽन्तरद्वीपाः सन्तीति तान् प्रदर्शयितुमाह -'कहिणं भते ! औत्तराहाणाम् उत्तरदिस्थितानाम् 'एगोरुयमणुस्साणं' एकोरुकमनुष्याणाम् 'एगोरुयदीवे णामं दीवे पण्णत्ते' एकोरुकद्वीपो नाम द्वीपः प्रज्ञप्त:- कथितः ? इति प्रश्नः। भगवानाह-'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम !'जंबुद्दी वे
हे श्रमण आयुष्मन् ! इन सब अन्तरद्वीपों के मनुष्य देवलोक का परिग्रहजिन्हो के ऐसे ही होते हैं । अर्थात् ये अन्तरद्वीपज मनुष्य भवन. पत्यादि इशानान्त देवगतिके सिवाय अन्य गतियों में जन्म नहीं लेते हैं । ____ यहां तक दक्षिण दिशा के एकोरुकादि अन्तरद्वीपों का वर्णन करके अब उत्तर दिशा के एकोरुकादि अन्तरद्वीपों का वर्णन करते हैं, 'कहिणं भंते ! उत्तरिल्लाण' इत्यादि 'कहिणं भंते उत्तरिल्लाणं एगोरूय मणुस्साणं एगुरुयदीवे णामं दीवे पण्णत्ते' इस सूत्र द्वारा गौतमस्वामीने प्रभु से ऐसा पूछा है-हे भदन्त' उत्तर दिशा के एकोरुक मनुष्यों का एकोरुक नाम का द्वीप कहां पर कहा गया है ? इसके उत्तर में प्रभु श्री कहते हैं ! આ બધા અંતરદ્વીપના મનુષ્ય દેવલોકને પરિગ્રહ જેઓએ કર્યો છે એવાજ હોય છે. અર્થાત્ આ અન્તદ્વીપમાં થનારા મનુષ્ય ભવનપત્યાદિ ઈશાનાન્ત દેવ ગતિ શિવાય અન્ય ગતિમાં જન્મ લેતા નથી. અહીં સુધી દક્ષિણ દિશાના એકરૂક વિગેરે અન્તર દ્વીપનું વર્ણન કરીને હવે ઉત્તર દિશાના એકરૂક વિગેરે અન્તર દ્વીપોનું વર્ણન કરવામાં આવે છે.
'कहि ण भंते ! उत्तरिल्लाण' या
'कहिण भंते ! उत्तरिल्लाणं एगोरुयमणुस्साण एगोरुयदीवे णामं दीवे पण्णत्ते' मा सूत्रद्वारा श्री गौतमस्वामी प्रसुश्री२ मे पूछ्यु छ - હે ભગવન્! ઉત્તર દિશાના એકેક મનુષ્યને એકરૂક નામને દ્વીપ કયાં કહેવામાં આવેલ છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી ગૌતમસ્વામીને કહે છે કે
જીવાભિગમસૂત્ર
