________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.३ उ.३सू.४४ हयकर्णद्वीपनिरूपणम्
७०७ कन्नाणं' अश्वकर्ण प्रमुखाणां चतुर्णा द्वीपानां परिक्षेपो भवति तद्यथा-द्वाविंशति योजनशतानि त्रयोदशानि त्रयोदशाधिकानि । ततो भूयोऽपि त्रिषु योजनशतेषु षोडशोत्तरेषु प्रक्षिप्तेषु उल्कामुखपरिरयः, उल्कामुख द्वीपचतुष्कपरिरयपरिमाणं भवति तद्यथा-पञ्चविंशतियोजनशतानि एकोनत्रिंशानि, एकोनत्रिंशदधिकानि । तत: पुनरपि त्रिषु योजनशतेषु द्वीपोडशोत्तरेषु प्रक्षिप्तेषु घनदन्तद्वीपानां घनदन्त प्रमुखसप्तमद्वीप चतुष्कस्य परिक्षेपा, तद्यथा द्वे सहस्र अष्टौशतानि पञ्चचत्वारिंशानि पञ्चचत्वारिंशदधिकानि, 'विसेसमहिओ' इति पदमन्तेऽभिहितत्वात् सर्वत्रापि अभिसम्बन्धनीयम् तेन सर्वत्रापि किञ्चिद्विशेषाधिकमुक्तरूपं परिरयपरिमाणं ज्ञातव्यमिति ॥६॥
तदेवमेते मन्दरपर्वतस्य दक्षिणे हिमवति पर्वते चतसूष्वपि विदिक्षु व्यवस्थिताः सर्वसंख्ययाऽष्टाविंशति द्वीपाः। जोड देने पर पंचम द्वीप चतुष्क का परिरय परिमाण निकलता है और यह बाइस सौ तेरह २२१३ योजन का होता है इस परिरयपरिमाण में ३१६ जोडने पर छठवें द्वीप चतुष्क का परिरयपरिमाण पचीस सौ गुनतीस २५२९ योजन का आ जाता है इसी तरह छठवें द्वीप चतुष्क के परिरयपरिमाण में ३१६ जोडने पर सातवें द्वीप चतुष्क का परिरयपरिमाण आ जाता है और यह कुछ अधिक २८४५ योजन का होता है परिरय के प्रत्येक चतुष्क परिमाण से 'कुछ अधिक' ऐसा विशेषण लगाना चाहिये गा० ॥६१॥
ये अन्तर्वीप अट्ठाईस हैं और मन्दर पर्वत के दक्षिण भाग में हिमवत पर्वत की चारों विदिशाओं में अर्थात् उसके चारों कोनों पर है। ત્રણસો સોળ ઉમેરવાથી પાંચમાં દ્વિીપ ચતુષ્કના પરિચયનું પરિમાણ નીકળી આવે છે. અને તે ૨૨૧૩ બાવીસો તેર જન થાય છે. તેમાં ૩૧૬ ઉમેરવાથી છટૂઠા દ્વીપ ચતુષ્કના પરિરયનું પરિમાણ ૨૫૨૯ પચ્ચીસસો ઓગણત્રીસ
જનનું થઈ જાય છે. એ જ રીતે છટ્ઠા દ્વીપ ચતુષ્કના પરિરય પરિમાણ ૩૧૬ ઉમેરવાથી સાતમા દ્વીપ ચતુષ્કના પરિરયનું પરિણામ આવી જાય છે. અને તે કંઈક વધારે ૨૮૪૫ જનનુ થાય છે. પરિવયના દરેક ચતુષ્કના પરિમાણથી કંઈક વધારે એમ વિશેષણ લગાવવું જોઈએ છે ગા. ૬ છે
આ અંતર દ્વીપે અયાવીસ છે અને મંદર પર્વતના દક્ષિણભાગમાં હિમવંત પર્વતની ચારે વિદિશાઓમાં અર્થાત તેના ચારે ખૂણા પર છે.
જીવાભિગમસૂત્ર
