________________
७०४
जीवाभिगमसूत्रे
'पढमंमि तिनि उ सया सेसाण स उत्तरा नव उ जाव । ओगाहं विक्कं दीवाणं परिरयं वोच्छं ॥ १ ॥ पदम चक्क परिरया बीय चउक्कस्स परिरओ अहिओ' सोहिं तिहि उ जोयणसएहिं एवमेव सेसाण ॥२॥ एगोरुय परिक्खेवो णव चेव सयाइं अउण पन्नाई । बारस पन्नट्ठाई हयकण्णाणं परिकखेवो ॥३॥ पण्णरस एक्कासीया आयंसमुहाणं परिरयो होइ । अट्ठारस सत्त नउया आसमुहाणं परिक्खेवो ॥ ४ ॥ बावीस ते राइ परिक्खेवो होइ आसकण्णाणं । पणवीसं अउणतीसा उक्कामुह परिरओ होइ ॥ ५ । दो चेव सहस्साइ अद्वेयसया हवंति पणयाला । धणदंत दीवाणं विसेस महिओ परिक्खेवो ॥६॥
व्याख्या- 'पढमंमि' प्रथमे द्वीपचतुष्के एकोरुकादिके चिन्त्यमाने त्रीणि योजनशतानि अवगाहं - लवण समुद्रावगाहं विष्कम्भं च विष्कम्भंग्रहणात् आयामोपि गृह्यते विष्कम्भायामयोस्तुल्यपरिमाणत्वात् तेन विष्कम्भंमायामं च जानीहीति क्रियाशेषः, 'सेसाण' इत्यादि, शेषाणां षण्णां द्वीचतुष्काणां तानि इस प्रकार से हैं - 'पढमम्मि तिनि उसया' इत्यादि गाथाएं छह हैं जो टीका में दी हुई है इन गाथाओं की व्याख्या इस प्रकार से हैं प्रथम द्वीप चतुष्क
- एकोरुक आदि चार द्वीपों के विचार में इन चारों एकोरुक आभाषिक वैषाणिक, नांगो लिक - द्वीपों को अवगाहना और लम्बाई चौड़ाई तीन सौ योजन की है ऐसा जानना चाहिये इस तरह यह अवगाहना, लम्बाई चौड़ाई आगे २ के प्रत्येक चतुष्क में एक एक सौ की अधिकता से बढती गई हैं अन्तिम जो घनदन्त आदि चार द्वीप हैं उनमें यह नौ सौ योजन तक हो जाती है इस प्रकार दूसरे चतुष्क के हथकर्णद्वीप, गजकर्णद्वीप, सया' त्याहि छ गाथाओ मे संस्कृत टीम भायवामां आवे छे. એ ગાથાઓના અર્થ આ પ્રમાણે છે પહેલા દ્વીપચતુષ્કના એકાફ્ક વિગેરે ચાર દ્વીપાના વિચારમાં આ ચારે એક, આભાષિક, વૈષાણિક, નાંગેાલિક દ્વીપેાની અવગાહના અને લંબાઈ પહેાળાઇ ત્રણસેા ચેાજનની છે. તેમ સમજવું'. આ રીતે આ અવગાહના અને લખાઇ પહેાળાઇ આગળના દરેકચતુષ્કમાં એકસ એકસેાના અધિક પણાથી વધે છે. છેલ્લા જે ધનદન્ત વિગેરે ચાર દ્વીપેા છે, તેમાં તે નવસેા ચેાજન સુધી થઇ જાય છે. આ રીતે બીજા ચતુષ્ક ના હચકણ દ્વીપ, ગજક દ્વીપ, ગાકણદ્વીપ, શબ્દુલીક દ્વીપમાં અવગાહના
જીવાભિગમસૂત્ર
