________________
६९१
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.३ उ.३सू.४४ हयकर्णद्वीपनिरूपणम्
हयकर्णमनुष्याणां हयकर्णद्वीपं निरूप्य गजकर्णमनुष्याणां गजकर्णद्वीपं निरूपयितुं प्रश्नयन्नाह-'कहि णं भंते!" इत्यादि , 'कहि णं भंते दाहिणिल्लाणं गजकण्णमणुस्साणं पुच्छा' कुत्र-कस्मिन् स्थाने खलु भदन्त ! दाक्षिणात्यानां गजकर्णमनुष्याम्, गजकर्णाख्यो नाम द्वीपः प्रज्ञप्तः-कथितः ? इति पृच्छया संगृह्यते, भगवानाह 'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम! आभासियदीवस्स' आभाषिकनामक द्वीपस्य 'दाहिणपुरथिमिल्लाओ चरिमंताओ' दाक्षिणपौरस्त्यात्
आग्नेयकोणस्थितात् चरमान्तात् 'लवणसमुदं चत्तारि जोयणसयाई सेसं जहाहयकण्णाणं' लवणसमुद्रं चत्वारि योजनशतानि शेषं यथा हयकर्णानाम्-आभाषिक द्वीपस्य पूर्वस्मात् चरमान्तात् दक्षिणपूर्वस्यां दिशि चत्वारि योजनशतानि लवणसमुद्रमवगाह्यात्रान्तरे क्षुल्ल हिमवद् दष्ट्राया उपरि जम्बूद्वीपवेदिकान्तात् चतुर्योजनशतान्तरे गजकर्णमनुष्याणां गजकर्णद्वीपो नाम द्वीपः प्रज्ञप्तः, अस्यायामविष्कम्भ परिधिपरिमाणं हयकर्णद्वीपवत, तथाहि-स च चत्वारि योजनशतानि आयामविष्कम्भेण, द्वादश योजनशतानि पञ्चषष्टयधिकानि किश्चिद्विशेषाधिकानि परिक्षेपेण ___'कहि णं भंते' दाहिणिल्लाणं गजकण्ण मणुस्साणं पुच्छा' 'हे भदन्त' दक्षिण दिशा के गजकर्ण मनुष्यों का गजकर्ण नामका द्वीप कहां पर है ? इसके उत्तर में प्रभुश्री कहते हैं 'गोयमा' आभासियदीवस्स दाहिणपुरथिमिल्लाओ चरिमंताओ लवणसमुदं चत्तारि जोयणसयाई सेसं जहा हयकण्णाणं' हे गौतम आभाषिक द्वीप के आग्नेय कोन स्थित चरमान्त से लवण समुद्र में आगे चार सौ योजन घुसने पर क्षुद्र हिमवान पर्वत आता है-इस क्षुद्र हिमवान पर्वत की दंष्ट्रा के उपर जम्बूद्वीप के वेदिकान्त से चार सौ योजन के अन्तर में गजकर्ण मनुष्यों का यह गजकर्ण नामका द्वीप कहा गया है । यह द्वीप चार सौ योजन की लम्बाई चोड़ाई वाला है और कुछ अधिक
__ 'कहि गं भंते ! दाहिणिल्लाणं गजकण्णमणुस्साणं पुच्छा' , मापन દક્ષિણ દિશાના ગજકર્ણ મનુષ્યોને ગજકર્ણ નામને દ્વીપ ક્યાં આવ્યો છે? मा प्रश्न उत्तरमा प्रभुश्री गौतमस्वामीन ४९ छ है 'गोयमा! आभासिय दीवस्स दाहिणपुरस्थिमिल्लाओ चरिमताओ लवणसमुदं चत्तारि जोयणसयाई सेसं जहा हयकण्णाणं' में गौतम ! सामाषिदीयन अशिमा रहेस ચરમાન્તથી લવણસમુદ્રમાં ચાર જન જવાથી ક્ષુદ્રહિમવાનું પર્વત આવે છે. આ ક્ષુદ્ર હિમાવાન પર્વતની દાઢા ઉપર જમ્બુદ્વીપના વેદિકાન્તથી ચારસે યોજનના અંતરે ગજકર્ણ મનુષ્યને ગજકર્ણ નામનો દ્વીપ કહેલ છે. આ દ્વીપ ચારસે જનની લંબાઈ પહોળાઈ વાળે છે અને કંઈક વધારે બારસો પાંસઠ જનની
જીવાભિગમસૂત્ર
