________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र. ३. उ. ३ सू. २५ तिर्यग्योनिस्वरूपनिरूपणम्
३९७
,
दुविहा पन्नत्ता' संमूच्छिम खेचरपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिका : द्विविधाः - द्विप्रकारकाः प्रज्ञप्ताः - कथिता इति । 'तं जहा ' तद्यथा - 'पज्जत्तग समुच्छिमखहयरपंचिंदियतिरिक्खजोणिया पर्याप्तकसंमूच्छिम खेचरपञ्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिकास्तथा-'अपज्जतगसंमुच्छिम खहपहप चिंदियतिरिक्खजोणियाय' अपर्याप्तकसंमूच्छिम खेचपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकाश्च तथा च पर्याप्तापर्याप्त मेदेन संमूच्छिम खेचरा द्विविधा भवन्तीति । ते एते संमूच्छिम खेचरा भेदोपभेदाभ्यां निरूपिता इति । ' एवं गम्भवक्कंतियावि' एवं संमूच्छिम खेचरवदेव गर्भव्युत्क्रान्तिक खेचरपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिका अपि ज्ञातव्याः । कियत्पर्यन्तं संमूच्छिममकरणमत्र ज्ञातव्यं तत्राह'जाव' इत्यादि, 'जाव पज्जत्तगगन्भवक्कंतियावि अपज्जत्तगगब्भवक्कंतियावि' यावत्पर्याप्त कगर्भव्युत्क्रान्तिका अपि अपर्याप्तकगर्भव्युत्क्रान्तिका अपि । अयं - भाव:- हे भदन्त ! गर्भज खेचरपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकाः कतिविधा भवन्ति, हे गौतम ! गर्भजा द्विविधाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा - पर्याप्तगर्भजखेचराः अपर्याप्तगर्भजखेचराश्चेति । ते एते गर्भज खेचरा निरूपिताः । ते एते खेचरपञ्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिका निरूपिता इति ।
सम्प्रति- खेचराणां प्रकारान्तरेण भेदप्रतिपादनार्थमाह- 'खहयर' इत्यादि, दुविहा' हे गौतम! संमूच्छिम खेचर पञ्चेन्द्रिय तिर्यक्योनिक दो प्रकार के है- 'तं जहा ' 'जैसे- 'पज्जत्तग संमुच्छिम खहयर ० ' पर्याप्तक संमूच्छिम खेचर पञ्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिक और 'अपज्जत्तग संमुच्छिम खहयर ० ' अपर्याप्त संमूच्छिम खेचर पञ्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिक एवं गन्भवतिया वि' इसी प्रकार से गर्भज खेचर पञ्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिक जीव भी पर्याप्तक और अपर्याप्तक होते हैं ऐसा जानना चाहिये
अब खेचर जीवों के दूसरी तरह से भेदों का प्रतिपादन किया अलुश्री गौतमस्वामीने हे छेडे 'संमुच्छिम खहयर पंचिंदिय तिरिक्खजोणिया दुबिहा पण्णत्ता' हे गौतम! संभूर्च्छि मेयर पथेन्द्रिय तिर्यग्योनि भवे थे अहारता होय छे. 'त' जहा' प्रेम 'पज्जत्तग संमुच्छिम खहयर' पर्याप्त संभूमि मेयर पंथेन्द्रिय तिर्यग्योनि ने 'अपज्जात्तग संमुच्छिम खहयर, ' અપર્યાપ્તક સ‘સૂચ્છિ`મ ખેચર પંચેન્દ્રિય તિય ગ્યેાનિક,
'एवं गव्भवक्कंतिया वि' मे ४ प्रमाणे गर्भ
मेयर यथेन्द्रिय
તિય ચૈનિક જીવ પણ પર્યાપ્તક અને અપર્યાપ્તકના ભેદથી એ પ્રકારના होय छे. तेभ समन्वु.
હવે ખેચર જીવેાના ભેદોનુ પ્રતિપાદન ખીજા પ્રકારથી કરવામાં આવે છે.
જીવાભિગમસૂત્ર