________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.३ उ.३सू.२५ तिर्यग्योनिस्वरूपनिरूपणम् ३९५ दियतिरिक्खजोणिया दुविहा पन्नत्ता' उर परिसर्पस्थलचरपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिका द्विविधाः-द्विप्रकारकाः प्रज्ञप्ता:-कथिता इति, 'तं जहा' तद्यथा-'जहेव जलचराणं तहेव चउक्को भेदो' यथैव जलचराणां समूच्छिमगर्भजपर्याप्तापर्याप्ता इति चतु.
को भेदः कथितः, तथैव-तेनैव रूपेण उरःपरिसर्पस्थलचराणामपि संमूच्छिमगर्भ: जपर्याप्तापर्याप्तेति चतुष्को भेदो ज्ञातव्यः, उरम्परिसर्पाः द्विविधा भवन्ति समूच्छिमा गर्भजाश्व तत्र संमूच्छिमा अपि पर्याप्तापर्याप्तभेदेन द्विविधा भवन्ति, तथा-गर्भजा अपि पर्याप्ता पर्याप्तभेदेन द्विविधा भवन्ति तदेवं चतुष्को भेदो भवतीति भावः। 'से तं भुनपरिसप्पथलयरपंचिंदियतिरिक्खजोणिया' ते एते भुजपरिसर्पस्थलचरपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकाः भेदमभेदाभ्यां निरूपिता इति । 'से तं थलयरपंचिंदियतिरिक्खजोणिया' ते एते स्थलचरपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकाः भेदप्रभेदाभ्यां निरूपिता इति ॥ उत्तर में कहते हैं-'उरपरिसप्पथलयर पंचिंदिय' हे गौतम ! उर परिसर्प स्थलचर पञ्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिक जीव दो प्रकार के हैं-'तं जहा' जैसे'जहेव जलयराणं' जलचर जीवों के संमूच्छिम और गर्भज के भेद से दो प्रकार बतलाये गये हैं और इन संमूच्छिम गर्भज के पर्याप्त और अपर्याप्त ऐसे दो दो भेद और कहे गये हैं-इसी तरह से उरः परिसों के भी मूल में संमृच्छिम और गर्भज ऐसे दो भेद होते हैं और इनके पर्याप्त और अपर्याप्त के भेद से दो दो भेद और हो जाते है-इस प्रकार उर:परिसर्पस्थलचरतियंग्योनिकों के चार भेद हो जाते हैं । इसी प्रकार से भुजपरिसों के भी संमूच्छिम और गर्भज के भेद से दो भेद हैं, और इन भेदों के भी प्रत्येक के पर्याप्त और अपर्याप्त ऐसे दो भेट और हैं । ऐसे चार भेद हो जाते हैं। उत्तरमा श्री हे छ, 'उरपरिसप्प थलयर पंचिंदिय' हे गौतम ! १२:५. रिसपश्यसयर ५ थन्द्रिय तिय योनि में जाना ॥ छ. 'तजहा ते
मा प्रमाणे छ. म 'जहेव जलयराण' सय२ ७वे सभूरिभ से રીતે બે પ્રકારના કહ્યા છે. અને આ સંમૂર્ણિમ અને ગર્ભજના પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્ત એ પ્રમાણેના બન્ને ભેદે બીજા કહ્યા છે. એ જ પ્રમાણે ઉર પરિસર્ષના પણ સંમૂર્ણિમ અને ગર્ભજ એ પ્રમાણેના મૂલ બે જ ભેદ હોય છે. અને તેઓના પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્તના બે ભેદથી બીજા બબ્બે ભેદ થઈ જાય છે. એ રીતે ઉર પરિસર્પ સ્થલચર તિર્યાનિકોના ચાર ભેદ થઈ જાય છે. એ જ પ્રમાણે ભુજ પરિસર્પોના પણ સંમૂર્છાિમ અને ગર્ભજના ભેદથી બે ભેદ થાય છે. અને એ દરેક ભેદેમાં પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્ત પ્રમાણેના બીજા બે ભેદે થાય છે. આ રીતે કુલ ચાર ભેદે થઈ જાય છે.
જીવાભિગમસૂત્ર
