________________
३७२
जीवाभिगमसूत्रे
शरीराणि वैकियाहारकशरीराणि च तेषामपि प्रायो मांसचक्षुरब्राह्मतया सूक्ष्मत्वात् तथा 'जे अपज्जता' यानि अपर्याप्तानि - अपर्याप्तशरीराणि तानि सर्वाण्यपि शरीराणि 'जीवेण मुक्कमेत्ता वच्चेति सहस्तसो भेयं' जीवेन मुक्तमात्राणि सन्ति सह
•
शोभेदं व्रजन्ति विंशकलितास्तत्परमाणु संघाता भवन्तीत्यर्थः ९ । 'अइ सीयं अइ उन्हें' अतिशीतमत्युष्णम् 'अइतव्हा अइखुहा अइ भयं वा' अति तृष्णा अति क्षुधा अति भयं वा 'निरए' नरके 'नेरइयाणं' नैरयिकाणाम् ' दुक्खसयाई अविस्सा में ' दुःखशतान्यविश्रामम्, नरके नारकजीवानां सर्वदेव शीतोष्ण तृष्णा क्षुधा भयादि रूप मति दुःखह दुःख महर्निशं विश्रामरहित मेव भवतीति भावः ॥ १०॥
अथ सूत्रकार उपसंहरन् एतासामेव गाथानामर्थसंग्राहिकां गाथामाह'एत्थ य' इत्यादि, 'एत्थ' अनेन पदेन प्रथमां गाथां स्मारयति अत्र - नरकावा से हैं उनके औदारिक शरीर एवं वैक्रिय आहारक शरीर सूक्ष्म होते हैं क्योंकि प्रायः करके चर्मचक्षुओं द्वारा ये अग्राह्य होते हैं और अपयांसशरीर ये सब शरीर वाले जीव उन जीवों द्वारा मुक्त हो चुकते हैं तो हजारों प्रकार के टुकडों के रूप में बनकर बिखर जाते हैं ||९||
'अइ सीयं अति उण्हं०' इत्यादि-नरक में नारक जीवों को अति शीत, अति उष्णता अति तृषा अति क्षुधा, अतिभय ये सब प्रकार के दुःख सदा ही बने रहते हैं ॥१०॥
अब सूत्रकार उपसंहार करते हुए इन गाथाओं का अर्थ संग्रह करने वाली एक संग्रह गाथा कहते है -
'एस्थ' इत्यादि - 'एत्थ' इस प्रथम गाथा से यह समझाया है कि इन नरकों में नरवृषभ उत्पन्न होते है ? द्वितीय गाथा द्वारा यह समझाया અને અપર્યાપ્ત જીવા છે, તેઓને ઔદારિક શરીર અને વૈષ્ક્રિય, આહારક શરીર સૂક્ષ્મ હાય છે. કેમકે પ્રાયઃ-ઘણે ભાગે ચચક્ષુએ દ્વારા તે જોઇ શકાતા નથી. અને અપર્યાસ વિગેરે શરીર ધારી જીવા તે જીવા દ્વારા મુક્ત થઈ જાય તેા હજારો પ્રકારના ટુકડાઓના રૂપમાં બનીને વિખરાઈ જાય છે !! હું 'अइ सीयं अति उन्हें' इत्यादि नशुभां नावाने अत्यंत शीत, અત્યંત ઉષ્ણતા, અત્યંત તરસ, અત્યંત ભૂખ અત્યંત ભય આવા પ્રકારના દુઃખા સદાકાળ અન્યાજ રહે છે. ! ૧૦ ॥
હવે સૂત્રકાર ઉપસ’હાર કરતા થકા આ ગાથાઓના અને બતાવવા વાળી એક સંગ્રહ ગાથા કહે છે.
'एत्थ इत्यादि 'एत्थ' मा पहेली गाथामां मे समन्व्यु નરકામાં ઉત્તર વિધ્રુણાની સ્થિતિ ઉત્કૃષ્ટથી એક અંતર્મુહૂતની હાય છે.
જીવાભિગમસૂત્ર
