________________
३६०
जीवाभिगमसूत्रे
मुहुत्तो पोग्गल असहाय होइ अस्साओ । उववाओ अप्पाओ अच्छिसरीरा उ बोद्धवा ॥११॥ से तं नेरइया ॥ सू० २४ ॥ ॥ नारय उद्देसओ तइओ ॥
छाया - एतस्यां खलु भदन्त ! रत्नप्रभायां पृथिव्यां नैरयिकाः कीदृशं पुद्गल परिणामं प्रत्यनुभवन्तो विहरन्ति ? गौतम ! अनिष्टं यावदमनोऽमम्, एवं यावदधः सप्तम्याम् । एवं ज्ञातव्यम्, गाथा: - पुद्गलपरिणामः १ वेदना२ च लेश्या ३ च नाम ४ गोत्रे ५ च । अरति : ६ भयं ७ च शोकः ८, क्षुधा ९ पिपासा १० च व्याधिश्व ११॥१, उच्छ्वासः १२ अनुतापः १३, क्रोध्ते १४ मानच १५ माया १६ लोभश्च १७ चतस्त्रश्च संज्ञाः १८-२१ नैरयिकाणां तु परिणामाः ॥ २॥ अत्र किलातिलब्रजन्ति, नरवृषभाः केशवा जलचराश्च । माण्डलिका राजानो ये च महारम्भकुटुम्बिनः ॥१॥ भिन्नमुहूर्ती नरकेषु भवति तिर्यङ्मनुजेषु चत्वारि । देवेष्वर्द्धमास उत्कृष्ट विणा भणिता ||२|| ये पुद्गला अनिष्टा नियमात् स तेषां भवत्याहारः । संस्थानं तु जघन्यं नियमाद् हुण्डं तु ज्ञातव्यम् ||३|| अशुभा विकु for खलु नैरयिकाणां भवति सर्वेषाम् । वैक्रियं शरीरमसंहननं हुण्डसंस्थानम् ॥४॥ असात उपपन्नोऽसात एव त्यजति निरयभवम् । सर्व पृथिवीषु जीवः सर्वेषु स्थितिविशेषेषु ॥ ५ ॥ उपपातेन वा सातं नैरयिको देवकर्मणा वाऽपि । अध्यवसाननिमित्त मथवा कर्मानुभावेन ६ । नैरयिकानुपपात उत्कर्षेण पञ्च योजनशतानि । दुःखेनाभिद्रुतानां वेदना शतसंप्रगाढानाम् ॥७ ॥ अक्षिनिमीलन मात्रं नास्ति सुखं दुःखमेव प्रतिबद्धम् । नरके नैरयिकाणा महर्निशं पच्यमानानाम् ||८|| तैजस कर्मशरीराणि सूक्ष्मशरीराणि च यान्यपर्याप्तानि । जीवेन मुक्तमात्राणि व्रजन्ति सहस्रशो भेदम् ||९|| अतिशीत मत्युष्ण मतितृष्णाऽति क्षुधाSति भयं वा । नरके नैरयिकाणां दुःख शतानि अविश्रामम् ॥ १०॥ अत्र च भिन्न मुहूर्त: पुद्गल शुभाय भवति उश्वास उपपातः उपपातोऽस्ति शरीराणि तु बोद्धव्यानि नारकोद्देशक स्तृतीयः । ते एते नैरयिकाः ।। सू० २४ ॥
I
1
टीका - 'इमी से णं भंते । स्यणप्पभाए पुढवीए एतस्यां खलु भदन्त ! रत्नप्रभाया पृथिव्याम् 'नेरइया' नैरयिकाः 'केरिसयं' की दशम् - किमा· तृतीय प्रतिपत्तिका तृतीय उद्देशक
'इमी से णं भंते! रयणप्पभाए पुढवीए णेरइया' - इत्यादि ।
ત્રીજી પ્રતિપત્તિના ત્રીજા ઉદેશાના પ્રારંભ 'इमी से णं भंते । रयणप्पभाए पुढवीए णेरइया' इत्याहि
જીવાભિગમસૂત્ર