________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.३ उ.२ सू.२३ नरकेषु पृथिव्यादि स्पर्शस्वरूपम् ३५१ सर्वमहती बाहल्येन सर्व क्षुल्लिका सर्वान्तेषु किमिति प्रश्नः, भगवानाह-'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम ! 'दोच्चाणं पुढवी जाव सव्वक्खुइडिया सवंतेसु' द्वितीया खलु पृथिवी यावत तृतीयां पृथिवीं प्रतीत्य सर्वमहती बाहल्येन सर्व क्षुल्लिकैव भवति सर्वान्तेषु इति । 'एवं एएणं अमिलावेणं जाव' एवम् एतेनाभिलापेन-पूर्वकथितपकारेण, यावत्-इति षष्ठ पृथिव्याः प्रश्न पर्यन्तं वाच्यम् । षष्ठ पृथिवी प्रश्नो यथा-'छडिया णं भंते ! पुढवी अहे सत्तमं पुढवि पणिहाय सव्वमहं तिया बाहल्लेणं सव्वक्खुइडिया सव्वतेसु ?' छाया-षष्ठी खलु भदन्त ! पृथिवी अधःसप्तमी पृथिवीं प्रणिधाय सर्वमहती बाहल्येन सर्वक्षुद्रिका सर्वान्तेषु ? इति प्रश्नवाक्यपर्यन्तं यावत्पदेन संग्राह्यम् । भगवानुत्तरमाह-'छट्ठिया पुढवी' इत्यादि, 'छट्ठिया पुढवी अहे सत्तमं पुढवि पणिहाय जाव सव्वक्खुइडिया सव्वंतेसु' षष्ठी- तमः प्रभा पृथिवी अधःसप्तमी पृथिवीं प्रणिधाय-प्रतीत्य यावत् सर्वमहतीबाहल्येन सर्वक्षुद्रिका सर्वान्तेषु भवतीति ।। ____ 'इमीसे णं भंते ! रयणप्पभाए पुढवीए' एतस्यां खलु भदन्त ! रत्नप्रभायां पृथिव्याम् 'तीसाए णरयावाससयसहस्सेमु' त्रिंशति नरकावासशतसहस्रेषु 'इकमिकसि निरयवासंसि' एकैकस्मिन् नरकावासे प्रतिनरके इत्यर्थः 'सव्वे पाणाः' सर्वे प्राणाः द्वीन्द्रियत्रीन्द्रियचतुरिन्द्रिया: 'सव्वे भूया' सर्वे भृताः वनस्पतिकायिका:, 'सत्वे जीवा' सर्वे जीवाः पञ्चेन्द्रियाः 'सव्वे सत्ता सर्वे सत्त्वाः पृथिवीकायिकादयः, । है एकराज असंख्यात सहस्र योजन का होता है इसी बात को भगवान ने इसी सूत्र की इसी तीसरी प्रतिपत्ति में पहले कह चुके हैं वह पाठ टीका में देखलेना चाहिये। 'इमीसे णं भंते ! रयणप्पभाए पुढवीए' हे भदन्त ! इस रत्नप्रभा पृथिवी में जो 'तीसाए णरयावाससयसह. स्सेसु' तीस लाख नरकावास है उनमें 'इक्कमिकसि निरया वासंसि एक २ नरकावास में 'सव्वे पाणा सव्वेभूया' समस्त प्राणी द्वीन्द्रियतेइन्द्रिय और चौईन्द्रिय प्राणी समस्त वनस्पतिकायिक भूत 'सच्च जीवा' समस्त जीव-पंचेन्द्रिय 'सव्वे सत्ता' एवं समस्त पृथिवी कायिक પ્રમાણ અસંખ્યાત સહસ્ત્ર જનનું હોય છે. એજ વાતને ભગવાને આ સૂત્ર ની આ ત્રીજી પ્રતિપત્તીમાં પહેલાં કહેલ છે. એ પાઠ સંસ્કૃત ટીકમાં જોઈ લે.
'इमीसे गं भंते ! रयणप्पभाए पुढवीए' इमापन ! भानमा पृथ्वीमा २ 'तीसाए नरयावाससयसहस्सेसु' त्रीस मनवास छ तमा इक्कमिक्कंसि निरयावासंसि' मे से न२४वासमा 'सव्वे पाणा सव्वेभूया' साप्राणिय। એટલે કે દ્વીન્દ્રિય, તેઈન્દ્રિય,અને ચૌઈન્દ્રિય પ્રાણી સઘળા વનસ્પતિ કાંયિક भूत। 'सव्वजीवा'
सापयन्द्रिय छ। 'सव्वे सत्ता' मन सघणा पृथ्वी
જીવાભિગમસૂત્ર