________________
२६६
जीवाभिगमसूत्रे विभङ्गज्ञानिनश्च संज्ञिपञ्चेन्द्रियेभ्य एवागत्य शर्कराप्रभायामुत्पादात् ? एवं बालुकाप्रभा पङ्कप्रभा धूमप्रभा तमः प्रभा पृथिवीष्वपि नारकाणां नियमात्त्रिज्ञानित्वं नियमात् त्र्यज्ञानित्वं च ज्ञातव्यम्, सर्वत्र संज्ञिपञ्चेन्द्रियेभ्य एवागत्योत्पादभावात् । तमस्तमः प्रभा पृथिवी नारकाः खलु भदन्त ! किं ज्ञानिनोऽज्ञानिनो वा गौतम ! ज्ञानिनोऽपि अज्ञानिनोऽपि सप्तम्यामपि संज्ञिपञ्चेन्द्रियेभ्य एवागत्य उत्पादात् तत्र ये ज्ञानिनस्ते नियमात् त्रिज्ञानिनः आभिनिबोधिकज्ञानिनः श्रुतज्ञानिनोऽवधिज्ञानिनश्चेति ये त्वज्ञानिनस्ते नियमात् त्र्यज्ञानिनोः तद्यथा - मत्यज्ञानिनः श्रुताज्ञानिनः विभङ्गज्ञानिनश्वेति ।
सम्प्रति-- योगप्रतिपादनार्थमाह - 'इमी से णं' इत्यादि, 'इमीसे णं भंते!' एतस्यां खलु भदन्त ! 'रयणप्पभाए पुढवीए' रत्नप्रभायां पृथिव्याम् 'किं मणहै परन्तु द्वितीयादिक पृथिवी से लेकर सातवीं पृथिवी तक के नारक संज्ञी पञ्चेन्द्रियों में से ही आकर के उत्पन्न होते हैं, अतः इन समस्त पृथिवियों के नारक ज्ञानी और अज्ञानी भी होते हैं 'ऐसा जब कहा जाता है तो इस अवस्था में ये नियम से तीन मति श्रुत अवधिज्ञान वाले होते हैं जो ज्ञानी होते हैं वे नियम से मतिअज्ञानी
अज्ञानी और विभंगज्ञानी होते हैं ऐसा ही कहना चाहिये किन्तु 'अत्थे गइया दुअन्नाणी' कितनेक दो अज्ञान वाले होते है 'ऐसा नहीं कहना चाहिये क्योंकि रत्नप्रभा के सिवाय की सब पृथिवियों में नारक तीन अज्ञान वाले होते हैं ।
अब योग का प्रतिपादन करते है - 'इमी से णं भंते ! रयणप्पभाए पुढवीए' हे भदन्त ! इस रत्नप्रभा पृथिवी के 'नेरइया' नैरयिक 'किं
કરવામાં આવેલ છે. પરંતુ બીજી પૃથ્વીથી લઇને સાતમી પૃથ્વી સુધીના નારકજીવા સ'ની પચેન્દ્રિયામાંથી જ આવીને ઉત્પન્ન થાય છે. તેથી આ સઘળી પૃથ્વીચેના નારક! જ્ઞાની અને આજ્ઞાની હાય છે, ‘એમ જ્યારે કહેવામાં આવે છે, તે આ અવસ્થામાં આ નિયમથી મતિજ્ઞાન શ્રુતજ્ઞાન અને અવધિજ્ઞાન એ ત્રણ જ્ઞાનવાળા હાય છે. અને જેએ અજ્ઞાની હાય છે તેએ નિયમથી મતિ અજ્ઞાનવાળા, શ્રુત અજ્ઞાન વાળા, અને વિભ’ગજ્ઞાનવાળા હાય છે. शोभ ४ उहेवु लेईये. परंतु 'अत्थे गइया दुअन्नाणी' डेटला ये अज्ञान વાળા હોય છે. તેમ કહેવું ન જોઈએ કેમકે રત્નપ્રભા પૃથ્વી સિવાયની બધીજ પૃથ્વીયેામાં નારક ત્રણ અજ્ઞાનવાળા હોય છે
हवे योजना संधमां प्रतिपादन श्वामां आवे छे 'इमीसे णं भंते ! रणमा पुढवीए' हे भगवन् આ रत्नप्रभा पृथ्वीना 'नेरइया' नैरयि ।
જીવાભિગમસૂત્ર
