________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्रति० २
नपुंसकस्वरूपनिरूपणम् ५६९ यावन्तो नभःप्रदेशास्तावत्प्रमाणकत्वात् , नारकनपुंसकानामिति । 'तिरिक्खजोणियणपुंसगा अणंतगुणा' तिर्यग्योनिकनपुंसकाः मनुष्यनपुंसकापेक्षया अनन्तगुणा अधिका भवन्ति निगोदजीवानामनन्तानन्तत्वादिति ॥ सामान्यतो नपुंसकाल्पबहुत्वं प्रर्य सम्प्रति-केवलनैरयिकनपुंसकविषयक द्वितीयमल्पबहुत्वं प्रदर्शयितुमाह—'एएसिणं' इत्यादि, 'एएसिणं भंते' एतेषां खलु भदन्त ! रयणप्पभापुढवी णेरइय णपुंसगाणं' रत्नप्रभापृथिवीनैरयिकनपुंसकानाम्, 'जाव अहे सत्तमपुढवीणेरइय णपुंसगाणय' यावदधः सप्तमतमतमापृथिवी नैरयिकनपुंसकानां च अत्र यावत्पनपुंसक हैं ! “तिरिक्ख जोणियणपुंसगा अणंत गुणा' नैरयिक नपुंसकों की अपेक्षा तिर्यग्यो निक नपुंसक अनन्त गुनाअधिक हैं। क्योंकि तिर्यग्योनिकनपुंसकों में निगोदजीव भी आजाते हैं
और निगोद जीव अनन्त होते हैं । इस तरह सामान्यरूप से नपुंसकों का अल्प बहुत्व प्रकट करके अब सूत्रकार केवल नैरयिक नपुंसकों का द्वितीय अल्प बहुत्व प्रकट करते है- इसमें गौतम ने प्रभु से ऐसा पूछा है - "एएसिणं भंते। रयणप्पभा पुढवी जेरइय णपुंसगाणं जाव अहे सत्तमपुढवी नेरइय णपुंसगा ण य" हे भदन्त ! इन रत्न प्रभा पृथिवीके नैरयिक
रक्षी प्रशशि छ, “णेरइयणपुंसगा असंखेज गुणा" मनुष्य नपुस। ४२di नै२थि નપુંસકનું પ્રમાણ અસંખ્યાતપણું વધારે છે. કેમકે–આંગળ માત્ર ક્ષેત્ર પ્રદેશરાશિ કે જે પહેલું વર્ગ ભૂલ થાય છે. એ પહેલા વર્ગ મૂળને બીજા વર્ગ મૂળથી ગુણવાથી આગળ માત્ર ક્ષેત્ર પ્રદેશ રાશિમાં જેટલી પ્રદેશ રાશિ થાય છે, એટલા પ્રમાણ વાળી ઘની કૃતકની એક પ્રદેશ વાળી શ્રેણીમાં જેટલા આકાશ પ્રદેશોની સંખ્યા હોય એટલા નૈરયિક નપુંસક છે. "तिरिक्ख जोणियणपुंसगा अणंतगुणा" नै२ िनघुस । ४२ता निययानि नपुस । मनत ગણ છે. કેમકે–તિર્યનિક નપુંસકમાં નિગદ પણ આવી જાય છે. અને નિગોદ છે અનંત હોય છે. આ પ્રમાણે સામાન્યપણાથી નપુંસકોનું અ૯પ બહુ પણુપ્રગટ કરીને હવે સૂત્રકાર કેવળ નરયિક નપુંસકનું બીજું અ૯૫ બહુ પણું પ્રગટ કરે છે. આમાં ગૌતમस्वामी से प्रभुने मे पूछ्यु छ – “एएसिं थे भंते ! रयणप्पभापुढवी रइया णपुस
७२
જીવાભિગમસૂત્ર
