________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्रति० २
पुरुषभेदनिरूपणम् ४५९ पुरिसा? तिरिक्खजोणियपुरिसा तिविहा पन्नत्ता' तंजहा-जलयरा थलयरा खहयरा, इथिभेओ भाणियन्वो जाव सेतं खहयरा, सेत्तं तिरिक्खजोणिया पुरिसा । से किं तं मणुस्सपुरिसा? मणुस्सपुरिसा तिविहा पन्नत्ता तंजहा-कम्मभूमिगा अकम्मभूमिगा अंतरदीवगा, सेत्तं मणुस्सपुरिसा । से किं तं देवपुरिसा? देवपुरिसा चउव्विहा पन्नत्ता, इत्थी भेदो भाणियव्यो जाव सव्वट्ठसिद्धा ॥८
छाया--अथ के ते पुरुषाः पुरुषा स्त्रिविधाः प्रज्ञप्ता स्तद्यथा तिर्यग्योनिकपुरुषाः मनुष्यपुरुषाः देवपुरुषाः । अथ के ते तिर्यग्योनिकपुरुषाः? तिर्यग्योनिकपुरुषा स्त्रिविधाः प्रज्ञप्ता स्तद्यथा-जलचराः स्थलचराः खेचराः स्त्रीमेदो भणित यो यावत् ते एते खेचराः, ते एते तिर्यग्योनिकपुरुषाः । अथ के ते मनुष्यपुरुषाः ? मनुष्यपुरुषास्त्रिविधाः प्रज्ञप्ताः तद्यथा-कर्मभूमिका अकर्मभूमिका अन्तरद्वीपिकाः, ते एते मनुष्यपुरुषाः । अथ के ते देवपुरुषाः देवपुरुषा श्चतुर्विधाः प्रज्ञप्ताः स्त्रीमेदो भणितव्यः यावत् सर्वार्थसिद्धाः ॥सू०८।
टीका-'से किं तं पुरिसा' अथ के ते पुरुषाः, पुरुषाः कियत्प्रकारका भवन्तीति प्रश्नः, उत्तरयति–'पुरिसा तिविहा पन्नत्ता' पुरुषास्त्रिविधाः-त्रिप्रकारकाः प्रज्ञप्ताः-कथिताः । त्रैविध्यमेव दर्शयति-'तं जहा' इत्यादि, 'तं जहा' तद्यथा-'तिरिक्खजोणियपुरिसा' तिर्यग योनिकपुरुषाः, 'मणुस्सपुरिसा' मनुष्यपुरुषाः, 'देवपुरिसा' देवपुरुषाः, तदेवं तिर्यङ्
___सामान्य और विशेष रूप से स्त्री सम्बन्धी निरूपण समाप्त करके अब सूत्रकार पुरुष सम्बन्धी निरूपण प्रारम्भ करते हैं- "से किं तं पुरिसा०-इत्यादि ।
टीकार्थ-गौतमस्वामी ने प्रभु से ऐसा पूछा है-हे भदन्त ! पुरुष कितने प्रकार के होते हैं ! उत्तर में प्रभु कहते हैं-"पुरिसा तिविहा पन्नत्ता" हे गौतम ! पुरुष तीन प्रकार के होते "तं जहा" जैसे-"तिरिक्खजोणियपुरिसा मणुस्सपुरिसा देवपुरिसा" तिर्यग्योनिक
સામાન્ય અને વિશેષ પ્રકારથી આ સંબંધી નિરૂપણ પૂર્ણ કરીને હવે સૂત્રકાર પુરૂષ सभी नि३५ ४२पानी प्रा२म ४२ छ.-"से किं तं पुरिसा" त्या.
ટીકાઈ—ગૌતમસ્વામી એ પ્રભુને એવું પૂછયું છે કે—હે ભગવદ્ પુરૂષે કેટલા પ્રકારના जय छ १ मा प्रश्न उत्तरमा प्रभु गौतमस्वामीन ४३ छ -"पुरिसा तिविहा पण्ण ता"
गौतम! ५३षो । प्रा२ना वामां आवेस छ. "तं जहा" तेत्रण प्रा। साप्रमाणे छ.-"तिरिक्खजोणियपुरिसा मणुस्सपुरिसा देवपुरिसा" तिव्यनि: ५३५ १, मनुष्य
જીવાભિગમસૂત્ર
