Page Text
________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्रति०२
स्त्रीणां भवस्थितिमाननिरूपणम् ३८३ पडुच्च' धर्मचरणं प्रतीत्य-चारित्रधर्म सेवनमाश्रित्य 'जहन्नेणं अंतो मुहुत्तं' जघन्येन अन्तमुहूर्त्तम् , एतच्च तद्भवस्थिताया एव परिणामवशात् प्रतिपातापेक्षया ज्ञातव्यम् , च रणधर्मस्य मरणमन्तरेणापि तद्भवे सर्वस्तोकतयाऽप्येतावन्मात्रकालावस्थानभावात् , तथाहि-काचित् स्त्री तथाविधक्षयोपशमभावतः सर्वविरतिं प्रतिपद्य तावन्मात्र क्षयोपशमभावादन्तर्मुहूर्तानन्तरं भूयोऽपि अविरतसम्यग्दृष्टित्वं मिथ्यात्वं वा प्रतिपद्यते । अथवा चारित्रस्वीकारानन्तरं मरणेऽपि अप्रमत्तसंयतगुणस्थाने एतावत्प्रमाणः कालस्तु संभवत्येवेति । 'उक्कोसेणं देसूणा पुच्चकोडी' उत्कर्षेण देशोना पूर्वकोटिः स्थितिर्भवति, मनुष्यस्त्रीणां चरणधर्मसेवनापेक्षया उत्कर्षतो देशोन
रहता है और इस काल में उत्कृष्ट स्थिति तीन पल्योपम की होती है इसलिये यहां इनकी इतनी उत्कृष्टस्थिति कही गई है तथा "धम्मचरणं पडुच्च जहन्नेणं अंतोमुहत्तं उक्कोसेणं देसूणा पुवकोडी” चारित्र धर्म के सेवन को आश्रित करके जघन्य से एक अन्तर्मुहर्त की और उत्कृष्ट से कुछ कम एक पूर्व कोटि की इनकी स्थिति कही गई है इसका तात्पर्य ऐसा है कि किसी स्त्री ने तथाविध क्षयोपशम भाव से–चारित्र मोहनीय कर्म के क्षयोपशम से सर्व विरतिरूप चारित्र धर्म को स्वीकार कर लिया तब उसी भव में कम से कम एक अन्तर्मुहूर्त के बाद वह फिर परिणाम वश से प्रति पतित होकर अविरत सम्यग्दृष्टि अवस्था वाली बन गई या मिथ्यात्व गुणस्थान वाली बनगई तो इस चारित्र धर्म का उसने एक अन्तर्मुहूतेकाल तक ही पालन किया अतः इस अपेक्षा उसकी स्थिति जधन्य से एक अन्तर्मुहर्त की कही गई है अथवा चारित्र स्वीकार करने के बाद मृत्यु भी हो जाय तो भी अप्रमत्त संयम गुणस्थान में अन्तर्मुहर्त कालकी संभावना है ही। "उत्कृष्ट से इनकी स्थिति देशऊन कुछकम एक पूर्वकोटि की होती है। ऐसा
રહે છે. અને આ કાળમાં ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ ત્રણ પાપમની હોય છે. તેથી અહિંયાં तमानी माटी तृष्ट स्थिति वाम मावी छे. तथा "धम्मचरण पडुच्च जहन्नेणं अंतोमुहत्तं उक्कोसेणं देसूणा पुवकोडी" यात्रियना सेवननी माय अशन धन्य થી એક અંતર્મહતની અને ઉત્કૃષ્ટથી કંઈક ઓછી એક પૂર્વ કોટિની તેઓની સ્થિતિ કહેલ છે. કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે-કોઈ સ્ત્રિઓ તથાવિધ ક્ષયે પશમ ભાવથી– ચારિત્ર મોહનીય કર્મના ક્ષપશમથી સર્વવિરતિ રૂપ ચારિત્ર ધર્મને સ્વીકાર કરી લીધું હોય, તે એજ ભવમાં કમથી કમ એક અંતમુહૂર્ત બાદ તે પાછા પરિણામ વશથી પ્રતિપતિત થઈને અવિરત સમ્યગ્દષ્ટિ અવસ્થાવાળી બની ગઈ કે મિથ્યાત્વગુણ સ્થાન વાળી બની ગઈ, તે આ ચારિત્ર ધર્મનું તેણે એક અંતમુહૂર્ત કાલ સુધીજ પાલન કર્યું તેથી આ અપેક્ષાથી તેની સ્થિતિ જઘન્ય એક અંતમુહૂર્તની કહેવામાં આવી છે, અથવા ચારિત્રને સ્વીકાર કર્યા પછી મૃત્યુ પણ થઈ જાય તે પણ અપ્રમત્ત સંયમ ગુણસ્થાનમાં અંતમુહૂર્ત કાલની સંભાવના છેજ. “ઉત્કૃષ્ટથી તેઓની સ્થિતિ દેશન કંઈક ઓછી એક પૂર્વ કોટિના હોય છે.” એવું જે કહે.
જીવાભિગમસૂત્ર
| SR No. | 006343 |
| Book Title | Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1971 |
| Total Pages | 656 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_jivajivabhigam |
| File Size | 37 MB |