SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 216
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ प्रमेयद्योतिका टीका प्रति०१ त्रीन्द्रियचतुरिन्द्रियजीवनिरूपणम् २०३ प्तानि-कथितानीति प्रश्नः, भगवानाह गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम ? 'तो सरीरगा पन्नत्ता' चतुरिन्द्रियजीवानां त्रीणि शरीराणि प्रज्ञप्तानि 'तं चेव' तदेव- द्वीन्द्रियवदेव औदारिकं तैजसं कार्मणम् । अवगाहनादिद्वारे वैलक्षण्यं विद्यते तदर्शयति-'नवरं' इत्यादिना, 'नवरं सरीरोगाहणा उक्कोसेणं चत्तारि गाउयाई' नवरं केवलं शरीरावगाहना चतुरिन्द्रियजीवानां चतस्रो गव्यूतयः, जधन्या शरीरावगाहना तु अंगुलासंख्येयभागप्रमाणैवेति । 'इंदिया चत्तारि' इन्द्रियाणि स्पर्शनरसनाघ्राण चक्षुरूपाणि चत्वारि भवन्ति चतुरिन्द्रियजीवानाम् अतएव एतेषां चतुरिन्द्रिय इति नाम भवति । दर्शनद्वारे-'चक्खुदसणी अचक्खुदंसणी' चक्षुरिन्द्रियजीवा चक्षुर्दर्शनिनोऽपि भवन्ति अचक्षुर्दर्शनिनोऽपि भवन्तीति। स्थितिद्वारे-'ठई उक्कोसेणं छम्मासा' चतुरिन्द्रियजीवानां स्थितिर्जघन्येनान्तर्मुहूर्तम् उत्कर्षेण तु षण्मासान् इति । 'सेसं जहा तेइंदियाणं जाव असंखेज्जा पन्नत्ता' शेषम्-शरीरावगाहनेन्द्रियदर्शनस्थितिद्वारातिरिक्तं सर्व संस्थानादिद्वारजातं यथा त्रीन्द्रियाणां कथितं तथैव चतुरिन्द्रियाणामपि ज्ञातव्यम् कियत्पर्यन्तं होते हैं ? उत्तर में प्रभु कहते हैं - हे गौतम ! इनके "तओ सरीरगा पन्नत्ता' तीन शरीर होते हैं "तं चैव" वे तीन शरीर औदारिक, तैजस और कार्मण हैं । अवगाहना द्वार में इनके शरीरकी अवगाहना जधन्य से तो अंगुल के असंख्यातवें भाग प्रमाण होती है और उत्कृष्ट से चार कोश प्रमाण होती है। "इंदिया चतारि” इनके इन्द्रियां-स्पर्शन, रसना, प्राण और चक्षु इस प्रकार से चार होती हैं । इसी कारण इनका नाम चौइन्द्रियजीव ऐसा हुआ है। दर्शनद्वार में इनके दो दर्शन होते हैं-चक्षु दर्शन भी होता है और अचक्षु दर्शन भी होता है। स्थितिद्वार में "ठिई उक्कोसेणं छम्मासा" इनकी स्थिति जधन्य से एक अन्तर्मुहूर्त की होती है और उत्कृष्ट स्थिति इनकी छहमास की होती है। "सेसं जहा तेइंदियाण जाव असंखेज्जा पन्नत्ता' इस प्रकार शरीर अवगाहना इन्द्रिय दर्शन स्थिति णं भंते जीवाणं कइ सरीरगा पण्णत्ता" भगवन् । यो द्रिय वान डेटा शशश डाय छ १ मा प्रश्न उत्तरमा प्रभु ४३ छ - गौतम ! तेयाने "तओ सरीरमा पन्नत्ता" ! शरी। डाय छे. "तं चेव ते ३] १२-मोहारि४ शरीर, तेस भने કામણ એ પ્રમાણેના છે. અવગાહના દ્વારમાં તેના શરીરની અવગાહના જઘન્ય થી તે આંગળના અસંખ્યાતમાં ભાગ પ્રમાણની છે અને ઉત્કૃષ્ટથી ચાર કાસ પ્રમાણુની છે "इंदिया चत्तारि" तमानी दिये। २५शन २सना, प्राए मन यशु मा प्रमाणे यार હોય છે. તે જ કારણથી તેઓનું નામ ચૌઈ દ્રિય જીવ એ પ્રમાણેનું છે. | દર્શન દ્વારમાં–તેઓને ચક્ષુદર્શન અને અચક્ષુદર્શન આ પ્રમાણેના બે દશ હોય छ. स्थितिवारमा “ठिई उक्कोसेणं छम्मासा" तयानी स्थिति धन्यथा ये मतभु. तनी डाय छे. भने उत्कृष्टथी तयानी स्थिति छभासनी डाय छे, “सेसं जहा तेइंदियाणं जाव असंखेज्जा पण्णता" 41 प्रमाणे शरी२, २०१॥ना' द्रिय, दृशन स्थिति मावा!. જીવાભિગમસૂત્રા
SR No.006343
Book TitleAgam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi
Original Sutra AuthorN/A
AuthorGhasilal Maharaj
PublisherA B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Publication Year1971
Total Pages656
LanguageSanskrit, Hindi, Gujarati
ClassificationBook_Devnagari, Agam, Canon, & agam_jivajivabhigam
File Size37 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy