________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्रति० १
वनस्पतिकायिकानां शरीरादिद्वारनिरूपणम् १४७
कित उद्वृत्यतिर्यङ्मनुष्येष्वेव उत्पद्यन्ते अतो हि द्विगतिकाः तिर्यङ्मनुष्यदेवेभ्य आगत्यात्रो - त्पद्यन्तेऽतस्त्र्यागतिकाः प्रत्येकशरीरिणोऽसंख्याताश्चैते प्रज्ञप्ताः 'समणाउसो' हे श्रमण ! हे आयुष्मन् ! 'सेत्तं बायर आउक्काइयां ' ते एते बादराकायिका कथिताः 'सेत्तं आउक्काइया' ते एते अप्कायिकाः ॥ सू० १३ ॥
उक्ता अकायिकाः सम्प्रति वनस्पतिकायिकान् अभिधातुं प्रश्नयन्नाह 'से किं तं वणसइकाइया' इत्यादि ।
मूलम् -' से किं तं वणस्स इकाइया, वणस्सइक्काइया दुविहा पन्नता तंजहा सुहुमवणरसइक्काइया य, बायरवणस्सइक्काइया य । से किं तं सुवणसइकाइया हुमवणस्सइकाइया दुविहा पन्नत्ता, तं जहापज्जत्तगा य-अपज्जतगा य, तहेव, नवरं अणित्थत्थसंठाणसंठिया, दुगइया दुआगइया अपरिता अनंता, अवसेसं जहा सुहुमपुढवीकाइयाणं, सेतं सुहुमवणस्सइकाइया । से किं तं बायरवणस्सइकाइया ? बायरवणस्सइकाइया दुविहा पन्नत्ता, तंजहा - पत्तेयसरीखायखणस्सकाइया साहारणसरीखायवणस्सइकाइया य । से किं तं पत्तेयसरीखायर
य
से मरकर जीव तिर्यञ्च और मनुष्यों में ही उत्पन्न होता है । इसलिये इन्हें द्विगतिक कहा गया है । तथा-तिर्यञ्च, मनुष्य और देव इन तीन से आकरके जीव इनमें उत्पन्न होता है अतः ये त्र्यागतिक कहे गये हैं । इस प्रकार हे श्रमण ! आयुष्मन् ! यह बादर अकायिकों के सम्बन्ध में कथन है । इस कथन से " से तं आउक्काइया " अकायिकजीवों के सम्बन्धका कथन समाप्त हो जाता है | || सूत्र १३ ॥
"जाव दुगइया ति आगइया परित्ता असंखेज्जा पन्नत्ता" यावत् समाहर अच्छायि व द्विगति - मे गतिवाना भेटले ! मे गतिमां भवावाणा भने 'यागतिक' ગતિમાંથી આવવાવાળા હાય છે. આ પ્રત્યેક શરીરી અસખ્યાત છે, ખાદર અપ્લાયિક પણામાંથી મરીને જીવ તિય ંચ અને મનુષ્યામાંજ ઉત્પન્ન થાય છે. તેથી તેમને ‘દ્વિગતિક' એ ગતિવાળા કહેલા છે. તથા તિયંચ, મનુષ્ય, અને દેવ આ ત્રણ ગતિમાંથી આવીને જીવ ખાદર અપ્કાયિક પણાથી ઉત્પન્ન થાય છે, તેથી તેને ત્ર્યાગતિક” ત્રણ ગતિથી આવવા વાળા કહેલા છે. આ રીતે હે શ્રમણ આયુષ્મન્ ! આ ખાદર અપ્લાયિકાના સંબંધમાં प्रथन यु छे. "सेतं आउक्काइया" मा प्रभाना आ मोहर अच्छायिोना संभधनु કથન જાણવું. સૂ॰ ૧ગા
જીવાભિગમસૂત્ર
