________________
सुबोधिनी टीका. सूत्र १३५ सूर्याभदेवस्य पूर्व भवजीवप्रदेशिराजवर्णनम् २२५ हस्तिपरिमितकेवलवज्रराशिस्वामिन उत्कृष्टाः, अंष्ठिनः-लक्ष्माकृपाकटाक्ष प्रत्यक्षलक्ष्यमाणद्रविणलक्षलक्षणविलक्षणहिरण्यपहसमल तमूर्धानो नगरप्रधान व्यवहारकारिणः, सेनापतयः-चतुरङ्गसेनानायकाः सार्थवाहा:-गणिम-धरिम मेय-परिच्छेद्यरूप-क्रयविक्रयवस्तुजातमादाय लाभेच्छया देशान्तराणि जतां सार्थवाहयन्ति-योग-क्षेमाभ्यां परियालयन्ति दोनजनोपकराय मूलधन दत्त्वा तान् समर्द्ध यन्तीति तथा तबलाणि मम्-एक-द्वि-त्रि चतुरादिसंख्याक्रमेण यहीयते, यथा-नारिकेल-पूगीफल-कदलीफलादिकम्, परिमम्-तुलासूत्रेणो त्तोल्य यहीयते, यथा-त्रीहि-यव-लवण-सितादि मेय-शरावलघुमाण्डादिनो. त्तोल्य यद्दीयते. यधा-दुग्ध-धृत-तैल-प्रभृति. परिच्छेद्यं च-प्रत्यक्षतोनिकपादिपरीक्षया यदीयते, यथा-मणिमुक्ता-प्रबालाऽऽभरणादि, मन्त्रो-रहस्य कार्यकारी स एव महान् महामन्त्री, गणकाः ज्योतिषवेत्तार , दौवारिकाः-द्वारि. नियुक्ताः द्वारपालाः, अमात्याः राज्याधिष्टायका; सहवासिराजपुरुषविशेषाः, चेटाः-चरणसेवकाः किङ्कराः, पीठ मर्दाः-राजसमीपस्थायिनो राजवयस्काः सेवकविशेषाः, नगरेति नागरा नगरनिवासिनो जनाः, निगमाः-व्यापारिगणः, केवल वज्रराशि के जो स्वामी होते हैं वे उत्कृष्ट इभ्य हैं. लक्ष्मी की जिनपर पूरो २कृपा है, और इसी कृपा के कारण जिनके लाखों के खजाने हों, तथा जिनके मस्तक पर उन्ही को सूचित करनेवाला चान्दी का विलक्षण पह शोभायमान हो रहा हो एसे नगर के प्रधानन्यापारी श्रेष्टी कहलाते हैं । चतुरङ्ग सेना के नायक जो होते हैं वे सेनापति हैं, जो गणिम-गिनकर खरीदने बेंचने योग्य नारियल, सुपारी केला आदि मेय-शराब
आदि से नापकर खरीदने बेंचने योग्य दूध, घी, तेल, आदि वस्तुओं को तथा परिच्छेद्य-कसौटी आदि पर परीक्षा करके खरीदने में चने योग्य मणि, मोती, मूंगा, गहना आदिवस्तुओं को लेकर लाभ के लिये देशान्तर में जाने પરિમિત વજીરાશિના જે સ્વામી હોય છે તે ઉત્કૃષ્ટ ઈલ્ય છે. જેની ઉપર લક્ષમીની પૂર્ણ કૃપા છે અને એથી જ જેમની પાસે લાખોના ભંડાર ભરેલા છે તેમજ જેમના મસ્તક પર તેમને જ સૂચવતે ચાંદીને વિલક્ષણ પદ શેભાયમાન થઈ રહ્યો હોય એવા નગરના પ્રધાન વ્યાપારી બેઠી કહેવાય છે જે ચતુરંગ સેનાના નાયક હોય છે તે સેનાપતિ છે જે ગણિમ-ગણીને વેપાર કરવા ગ્ય નારિયેલ, સેપારી કેળા વગેરે વસ્તુઓને ગણિમ કહે છે મેય-શરાવા વગેરે નાના વાસણ વગેરેથી માપીને વેપાર કરવા
ગ્ય દૂધ, ઘી, તેલ વગેરે વસ્તુઓને મેય કહે છે તેમજ પરિચ્છેદ્ય કસોટી વગેરે પર પરીક્ષણ કરીને વેપાર કરવા ગ્ય મણિ, મેતી પ્રવાલ, આભૂષણે વગેરે વસ્તુઓને સાથે
શ્રી રાજપ્રશ્રીય સૂત્ર: ૦૨
