________________
सुबोधिनी टीका सू. ११३ सूर्याभदेवस्य पूर्व भवजीवप्रदेशिराजवर्णनम् ८७ पापः-उपलब्धे याथातथ्येन विज्ञाते पुण्यपापे-पुण्यलक्षण पापलक्षण च येन स तथा-पुण्यपापयोः यथावस्थितस्वरूपज्ञायकः, तथा-आस्रवसंवरनिर्जरा क्रियाधिकरणबन्धमोक्षकुशल:-तत्र-आस्रवःमाणातिपातादिः, संवरः =माणातिपातविरमणादिः, निराकमणां देशतो निर्जरण, क्रिया कायिक्यादिरूपा, अधिकरणम्, खङ्गादिकम्, बन्धः कर्मपुद्गलजीवपदेशयोः दुग्धजलवत् एकीभावः, मोक्षः जीवप्रदेशेभ्यः सर्वात्मना कर्मणामपगमनम, एते. वामितरेतरयोगद्वन्द्वः, तेषु कुशल: चतुरः-आस्रवादिस्वरूपाभिज्ञ-इत्यर्थः, तथा-असाहाय्य: नास्ति साहाय्य-सहायता यस्य स तथा-कुतीथिककुतक'. खण्ड ने परसाहायानपेक्ष इति भावः, तथा-देवासुरनागयक्षराक्षसकिन्नरकिम्पुरुषगरुड़गन्धर्व महोरगादिभिः तत्र-देवाः पैमानिकाः, असुरा असुरकुमारा:, नागा: नागकुमाराः असुरा नागाः, इमे उभये भवनपतयः, यक्षाः, पुण्य और पाप के यथावस्थित स्वरूप का वह ज्ञाता हो गया, तथा प्राणाति पातादिरूप आत्रव, माणातिपातादिविरमणरूप सवर, कर्मों का एकदेश से क्षय होनेरूप निर्जरा, कायिकी आदिरूप क्रिया खड्गादिरूप अधिकरण, दुग्धजल की तरह कर्म पुद्गलों का और जीवप्रदेशों का एक क्षेत्रावगाहरूप बध, जीचप्रदेशों से सर्वात्मना कर्मों का अपगमरूप मोक्ष इन सब में वह चतुर बन गया, अर्थात् जीव आदि के स्वरूप का वह अभिज्ञ हो गया, कुतीर्थिकजनों के कुतर्क खण्डन में वह किसी को भी सहायता नहीं लेता ऐसा समझदार हो गया, तथा जिनप्रवचन के प्रति उसकी ऐसी अगाध श्रद्धा बढ़ गई कि जिससे वह देव, असुर, नाग, यक्ष राक्षस, किन्नर, किम्पुरुष आदिकों द्वारा भी उससे किञ्चित् भी चलायमान नहीं किया जासका. वैमानिक देव यहां देवपद से, असुरकुमार जाति के भवनपनि असुरकुमारपद વસ્થિત સ્વરૂપને તે જાણવા લાગે. તેમજ પ્રાણાતિપાત વગેરે આસવ પ્રાણાતિપાતાદિ વિરમણરૂપ સંવર, કર્મોને એકદેશથી ક્ષય થવા રૂપ નિર્જરા, કાયિકી વગેરે રૂપ ક્રિયા ખડૂગ વગેરે રૂ૫ અધિકરણ, દુગ્ધજલની જેમ કર્મપુદ્ગલેનું અને જીવ પ્રદેશોનું એકક્ષેત્રાવગાહનરૂપ બંધ, જીવ પ્રદેશથી સર્વાત્મના કર્મોનું અપગમનરૂપ મોક્ષ આ બધામાં તે ચતુર હતો એટલે કે આસ્રવ વગેરેના સ્વરૂપનો તે જાણકાર થઈ ગયું હતું. તે એ ચતુર થઈ ગયે હતું કે કુતીર્થિકોના કુતર્ગખંડનમાં તે કેઈની પણ મદદ લેતે નહતો. તેમજ જિનપ્રવચન પ્રત્યે તેના મનમાં એવી અગાધ श्रा भी 5 ती थी ते ३१, असुर, नाग, यक्ष, राक्षस, २, પુરુષ વગેરે વડે તે જરાએ વિચલિત કરી શકાય તેમ નહોતું. વૈમાનિક દેવ અહીં દેવપદથી, અસુરકુમાર જાતિના ભવનપતિ અસુરકુમાર પદથી, નાગકુમાર જાતિના ભવન
શ્રી રાજપ્રશ્રીય સૂત્ર: ૦૨
