________________
सुबोधिनी टीका. सू. ९३ सूर्याभदेवस्य प्रतिमापूजाचर्चा
बौद्धग्रन्थेषु भगवतो महावीरस्य श्रमणानां श्रावकाणाश्च अनेकानि उदाहरणानि विप्रतिपन्नः बौद्धः प्रतिपादितानि सन्ति, तत्र यदि महावीरस्वामी प्रतिमापूजामुपादेक्ष्यद् तदा ते बौद्धा प्रतिमायाः प्रकारे पूजनविधी च जैनोपरि नूनं कटाक्षमपातयिष्यन् , यत्र यत्र बौद्धानां जैनसिद्धान्तैः सहमतभेदो वर्तते तत्र तत्र तैः कटाक्षः कृत एव, प्रतिमाप्रकारम्तत्पूजाविधिः न कटाक्षीकृताः, (१८) यद्यपि पुरातत्वस्य अनुसन्धानकरणसमये भारतवर्षस्य भिन्नभिन्न प्रदेशेषु कियत्योऽपि जिनमूर्तयो भूगर्भादुद्धताः निष्काशिताश्च सन्ति तथापि अद्य यावत् ईदृशी एकाऽपि मूर्ति ने निर्गता यल्लेखेन ( इयं महावीरसमकालीना तत्पूर्ववय॑न्यतीर्थकृत्समकालीना वर्तते) इति स्पष्टतया विज्ञायेत. प्रतीयेत वा तेन विज्ञायते-प्रतिमा तत्पूजा च आडम्बरापायैरर्वाचीनैर्यतिभिरेव वा संनिवेशिता न तु भगवत्संमतेति (१९)
१८-बौद्धग्रन्थों में भगवान् महावीरके श्रमणोंके एवं श्रावकोंके अनेक उदाहरण विप्रतिपन्न बौद्धोंने प्रतिपादित किये हैं, यदि महावीरस्वामीने मूर्तिपूजाका उपदेश दिया होता तो वे बौद्ध जो कि मूर्तिपूजाके प्रति विप्रतिपन्न हैं जैनोंके ऊपर नियमसे कटाक्षपात करते. जहां जहां बौद्धोंका जैनसिद्धान्तकी मान्यताओंके साथ मतभेद हैं, वहां २ उन्होंने कटाक्ष किया ही है।
१९-यद्यपि पुरातत्त्वके अनुसन्धान करनेके समयमें भारतीय भिन्न २ प्रदेशों में कितनीक मूर्तियां भूगर्म से निकली हुई प्राप्त हुई है, परन्तु आजतक भी ऐसी एक भी मूर्ति नहीं निकली है कि जिसके लेख से 'यह महावीर की समकालीन है अथवा उनके पूर्ववर्ती अन्यतीर्थकर के समकालीन है' ऐसी बात स्पष्टरूप से जानी जा सकी गई हो. सर्व
(૧૮) બૌદ્ધગ્રંથોમાં ભગવાન મહાવીરના શ્રમણના અને શ્રાવકેના અનેક ઉદાહરણો વિપ્રતિપન્ન બૌદ્ધોએ પ્રતિપાદિત કર્યા છે જે મહાવીર સ્વામીએ મૂર્તિ પૂજાને ઉપદેશ કર્યો હોત તો તે બૌદ્ધો-કે જે મૂર્તિપૂજાના પ્રતિ લિપ્રતિપન્ન છેજેને પર નિશ્ચિતરૂપથી આ વિષે કટાક્ષ કરત. જ્યાં જ્યાં બૌદ્ધોને જેન સિદ્ધાન્તની માન્યતાઓની સાથે મતભેદ છે. ત્યાં ત્યાં તેમણે કટાક્ષ કર્યા છે જ.
(૧૯) ભારતના વિભિન્ન પ્રદેશમાં પુરાતત્વના અનુસંધાન કરનારાઓને કેટલીક મૂર્તિએ ભૂગર્ભમાંથી પ્રાપ્ત થઈ છે. પણ હજી આજસુધી એવી એ કે મૂર્તિ મળી નથી કે જે મહાવીર સ્વામીની સમકાલીન કે બીજા તીર્થકરોની સમકાલીન હોય
શ્રી રાજપ્રક્ષીય સૂત્રઃ ૦૧
