________________
३१८
राजमनीयसूत्रे
उभयतः
देवर्द्धिः देवसमृद्धिः तथा - दिव्या देवद्युतिः- देवप्रकाशः दिव्यो देवानुभावःदेवप्रभावः क्व - कुत्रगतः लिङ्गव्यत्ययेन गतेति देवद्वर्थाद्योः सम्बन्धनीयम् एवं क्व अनुप्रविष्टः - प्रवेशं कृतवान् । इति गौतमप्रश्नं श्रुत्वा भगवान् वीर उत्तरयति - गौतम ! - हे गौतम! स देवद्वर्यादिः शरीरं सूर्याभदेवस्य कायम् - गतः, तथा - तस्यैव शरीरमनुप्रविष्टः तदन्तर्लीनोऽभवत् । श्री गौतमः पुनः पृच्छति - हे भदन्त ! केनार्थेन केन प्रकारेण गतः, शरीरमनुरविष्टः । एवम् - एतादृशं वचनमुच्यते - कथ्यते १ । तत्र भगवान् वीर उत्तरयति ! - हे गौतम ! स - देवर्थादिः यथा नामकः, - एवं प्रकारेण शरीरमनुविष्टः - यथायेन प्रकारेण कूटाssकारशाला - कूटो - गिरि शिखरं तस्याऽऽकार इवाssकारो यस्याः सा कूटाssकारा, सा चासौ शाला - चेति कूटाऽऽकारशाला, यद्वा कूटाकारेणोपलक्षिता शाला कूटाकारशाला - शिखराऋत्युपलक्षित गृहम्, स्यात् भवेत्, सा कीदृशी ? इत्याह - द्विधातः दिव्य देवाणुभाव - देवप्रभाव यह सब कहां चला गया कहां प्रविष्ट हो गया ? इस गौतम के प्रश्न को सुनकर भगवान् महावीर ने उनसे इस प्रकार कहा – हे गौतम ! वह सब उसकी देवर्द्धि आदि उस सूर्याभदेव के शरीर में चला गया है, उसमें प्रविष्ट हो गया है - अर्थात् उसमें अन्तलन हो गया है, इस पर गौतम ने प्रभु से ऐसा पूछा - हे भदन्त ! ऐसा आप किस कारण से कहते हैं कि सूर्याभदेव का वह देवद्धि आदि सब उसके शरीर में चला गया है, उसमें अन्तर्लीन हो गया है ? इसके उत्तर में प्रभु उनसे कहते हैं - हे गौतम ! वह देवर्द्धि आदि सब इस दृष्टान्त के अनुसार उसके शरीर में प्रविष्ट हो गया है उसमें अन्तलींन हो गया है - जैसे कोई एक गिरिशिखर के आकार जैसी शाला हो अथवा शिखर कि आकृति से દેવદ્ધિ—દેવસમૃદ્ધિ, દિવ્ય દેવવ્રુતિ—દેવપ્રકાશ, દિવ્ય દેવાનુભાવ—દેવપ્રભાવ આ બધાં કયાં લુપ્ત થઈ ગયાં? કયાં પ્રવિષ્ટ થઈ ગયા ? ગૌતમના આ જાતના પ્રશ્નને સાંભળીને ભગવાન મહાવીરે તેમને આ પ્રમાણે કહ્યુ કે હે ગૌતમ! તેના તે સવ દેવદ્ધ વગેરે સૂર્યાભદેવના શરીરમાં જતાં રહ્યાં છે, તેમાં પ્રવિષ્ટ થઈ ગયાં છે એટલે કે શરીરમાં અન્તર્લીન થઈ ગયાં છે. આ સાંભળીને ગૌતમે ફરી પ્રભુને આ જાતના પ્રશ્ન કર્યો કે હે ભદ ંત! આપશ્રી આમ શા કારણથી કહે છે કે સૂર્યાભદેવના તે સ દેવદ્ધિ વગેરે સ તેના શરીરમાં જતા રહ્યાં, તેમાં અન્તર્લીન થઈ ગયાં ? તેના જવાખમાં પ્રભુ તેમને કહે છે કે ગૌતમ! તે દેવદ્ધિ વગેરે સવ નીચે મુજબના દેશાંત પ્રમાણે તેના શરીરમાં પ્રવિષ્ટ થઈ ગયા-તેમાં અતર્લીન થઈ ગયાં જેમ કાઈ એક પવ તિશખરના આકાર જેવી શાળા હાય અથવા તે
શ્રી રાજપ્રશ્નીય સૂત્ર : ૦૧
