________________
२४४
राजप्रश्नीयसूत्रे भावा हि उत्कलितरूपतया दर्शनविषया न भवन्ति किन्तु तेऽनुत्कलितरूपतया दर्शनविषया भवन्त्येव तथा चोक्तम्-'निर्विशेष विशेषाणां ग्रहो दर्शनमुच्यते' इति, एवं चानुत्कलितरूपतया भावानां दर्शनविषयता सिद्धेति न दोषः । जानन्ति खलु देवानुप्रियाः मम पूर्वम्-उपदयमाननाट्यविधेः प्राक् पश्चात्उपदयमाननाटयविधेरुत्तरकालम् वा ममैतद्रूपाम् एतादृशीम् . दिव्याम्अद्भुताम् , देवर्द्धि-देवसमृद्धि, दिव्यां देवद्युति-देवप्रकाशम् , दिव्यं देवानुभावं देवप्रभावं लब्धम्-उपार्जितम् , लब्धं च अन्यस्थानगतमपि किञ्चिम् भवति यथाकि भाव दर्शन के विषयभूत नहीं होते हैं फिर आप ऐसा क्यों कहते हैं कि आप समस्त भावों को केवलदर्शन से देखते हैं ? तो इस शंका का समाधान ऐसा है कि पदार्थ यद्यपि उत्कलित रूप से नाम जात्यादि कल्पना रूप से-दर्शन के विषय नहीं होते हैं. किन्तु फिर भी वे अनुत्कलितरूप से सामान्यरूप से तो दर्शन के विषय होते ही हैं । सो ही कहा है-' निर्विशेष विशेषाणां ग्रहो दर्शनमुच्यते' अर्थात् विशेषों का नाम जात्यादिकल्पना रूप विशेषता से रहित होकर जो ग्रहण होता है उसका नाम दर्शन है. इस तरह से भावों में अपने अनुत्कलित रूप से दर्शन द्वारा ग्राह्यता सिद्ध हो जाती है । इस प्रकार कहकर अब वह प्रभु से ऐसी प्रार्थना करता हैं कि हे भदन्त ! मैं जो ३२ प्रकार की नाटयविधि दिखलाने का इच्छुक हो रहा हूं सो उपदश्यमान उस नाटय विधि के पहिले और उसके उत्तर काल में आप मेरी इस प्रकार की ऐसी-दिव्यअद्भुत, देवद्धि को, दिव्य देवद्युति को- देवप्रकाश को, दिव्य પણ ઉઠાવી શકે કે ભાવ દર્શનના વિષય ભૂત થતા નથી તે પછી તમે એવી રીતે કહેવાની હિંમત શા શાટે કરો છો કે આપ સમસ્ત ભાવેને કેવળ દર્શન વડે જુઓ છો. તો આ શંકાનું નિવારણ એવી રીતે થઈ કે કે જે કે પદાર્થો ઉત્કલિત રૂપથી નામ જાતિ વગેરે ક૯૫ના રૂપથી દર્શનના વિષય થતા નથી છતાંએ ते। अनुमित ३५थी तो शनन। विषय य ४ छ. म 'निर्विशेषं विशेषाणां ग्रहो दर्शनमुच्यते' मेट , विशेषानु नाम जति बोरे ४८५ना ३५ વિશેષતાથી રહિત થઈને જે ગ્રહણ થાય છે, તેનું નામ દર્શન છે. આ રીતે ભાવમાં પોતાના અનુત્વલિત રૂપથી દર્શન વડે ગ્રાહ્યતા સિદ્ધ થઈ જાય છે. આ પ્રમાણે કહીને પછી તે પ્રભુને એવી રીતે વિનંતી કરતાં કહે છે કે હે ભદંત! હું જે ૩૨ જાતની નાટ્યવિધિ બતાવવા માટે તત્પર થઈ રહ્યો છું તે ઉપદશ્યમાન તે નાટ્યવિધિની પહેલાં અને પછી આપશ્રી મારી આ જાતની-એવી-દિવ્યमत, पद्धिने, हिय वधुतिन-प्राशन, हिय पानु मापने-देव-प्रमा
શ્રી રાજપ્રક્ષીય સૂત્રઃ ૦૧
