________________
५५२
प्रश्नव्याकरणसूत्रे टीका-'जंबू' इत्यादि--
हे जम्बूः। - इतः संवरद्वाराणि पश्च वक्ष्यामि आनुपूर्त्या यथा भणितानि भगवता सर्वदुःखविमोक्षणार्थाय ॥ १॥
प्रथमं भवत्यहिंसा, द्वितीयं सत्यवचमिति प्रज्ञप्तम् । दत्तानुज्ञातसंवरश्च, ब्रह्मचर्यपरिग्रहत्वं च ॥ २ ॥
तत्र प्रथममहिंसा, त्रसस्थावरसर्वभूतक्षेमकरी । तस्या सभावनायाः, किश्चिद् वक्ष्यामि गुणोद्देशम् ॥ ३ ॥ इति छाया।
तत्र हे जम्बूः । इतः=आस्रवद्वारकथनानन्तरं 'आणुपुचीए' आनुपूर्व्याअनुक्रमेण पञ्च ' संवरदाराई' संवरद्वाराणि, संबियते-निरुध्यते कर्म कारणं प्राणातिपातादिकं येनात्मपरिणामेन स संवरस्तस्य द्वाराणि = उपायभूतानि= अहिंसादीनि 'वोच्छामि' वक्ष्यामि कथयिष्यामि । नाहं स्वबुद्धया वक्ष्यामि, किन्तु भगवता महावीरेण सर्व पाणिनां 'सव्वदुक्खविमोक्खणट्ठाए ' सर्वदुःखसंबोधन करके प्रथमसूत्र कहते हैं-'जंबू ' इत्यादि ।
टीकार्थ-(जंबू ) हे जंबू ! ( एत्तो) आस्रवद्वार कहने के बाद मैं अब ( आणुपुवीए) अनुक्रम से (पंच संवरदाराई) पांच संवरद्वारों को ( चोच्छामि ) कहूंगा। जिस आत्मपरिणाम से कर्मों के आस्रव के कारणभूत प्राणातिपातादिक परिणाम रोक दिये जाते हैं उसका नाम संबर है। उसके उपायभूत द्वार अहिंसादिक परिणाम हैं। इन्हीं परिणामों का नाम संवर द्वार है । मैं इन संवरद्वारों का कथन अपनी बुद्धि के अनुसार नहीं करूँगा-किन्तु ( भगवया) भगवान् महावीर ने (सव्वदुक्खविमोक्खणट्टाए) समस्त प्राणियों के दुःखो को दूर करने के વિવેચન કરવાને માટે જંબુસ્વામીને સંબોધીને પહેલું સૂત્ર કહે છે –
“ जंबू" त्या
"जंब" यू ! " एत्तो" माखबार विषे वणन या पछी हुवे है. "आणुपुत्वीए " मनु — पंचसंवरदाराई " पायसव२ वा “वोच्छामि" કહીશ. જે આત્મપરિણામથી કર્મોના આસવના કારણભૂત પ્રાણાતિપાતાદિક પરિણામને રોકવામાં આવે છે તેનું નામ સંવર છે. તેના ઉપાયરૂપ દ્વારા અડિસા વગેરે પરિણામ છે. એ જ પરિણામેને સંવરદ્વાર કહે છે. હું તે सव२वारीनुं वर्णन भारी सुद्धि प्रमाणे ४३री नहीं- " भगवया " भगवान महावीरे “ सव्व दुक्खविमोक्खणट्टाए" समस्त प्राणीमान हुये २ ४२वाने
શ્રી પ્રશ્ન વ્યાકરણ સૂત્ર
