________________
सुदर्शिनी टीका अ० ५सू०३ यथा ये परिग्रहं कुर्वन्ति तत्रिरूपणम् ५१५ परिग्रहरुचयः-परिग्रहे रुचिः-आसक्तिर्येषां ते तथोक्ताः, तथा 'परिग्गहो' परिग्रहे-परिग्रहविषये 'विविहकरणबुद्धी ' विविधकरणबुद्धयः-विविधानि करणानि क्रियाः बुद्धिश्च येषां ते तथोक्ताः, परिग्रहोपार्जनमतय इत्यर्थः, एतादृशा इन्द्रसहिता देवाःपरिग्रहं परिगृह्य न तृप्ति, न तुष्टिमुपलभन्ते, इत्यग्रेण सम्बन्धः, तत्र 'देवनिकाया य देवनिकायाश्च वक्ष्यमाणा ता नेव भवनपत्यादीन् नामनिर्देशपुरस्सर माह- 'असुर' असुरा:-असुरकुमाराः भुयग' भुजगा=नागकुमारा: 'सुवन्न' सुपर्णाः-सुपर्णकुमाराः, 'विज्जु' विद्युतः-विद्युत्कुमाराः 'जलण' ज्वलनाःअग्निकुमाराः 'दीव ' द्वीपाः-द्वीपकुमाराः 'उदहि' उदधिकुमाराः 'दिसि' दिशाकुमारा: 'पवण' पवना:-वायुकुमाराः 'थणिय' स्तनितकुमाराः, एते भवनपतयः ?, तथा-'अणपनि य ' अनपनि काः 'अप्रज्ञप्तिकाः' 'पणपन्नि य' पणपत्रिकाः ( पञ्चप्रज्ञप्तिका ) ' इसिवाइ य' ऋषिवादिकाः 'भूयवाइय' भूतवादिकाः ' कंदि य ' क्रन्दिताः ' महाकंदिय' महाक्रन्दिताः 'कुहंड' कुष्माण्डाः 'पतंगदेव ' पतंगदेवाः, एतेऽष्टौ व्यन्तरनिकायदेवाः २, असुराधारभ्य पतङ्गदेवपर्यन्तानामितरेतरयोगद्वन्द्वः । तथा ' पिसाय' पिशाचाः ‘भूय ' भूताः 'जक्ख' यक्षाः ' रक्खस 'राक्षसाः 'किंनर ' किन्नराः 'किंपुरिस' किम्पुरुषाः निकायों का बोध स्वयं हो जाता है । इसलिये यहां चारों प्रकार के देव गृहीत हुए हैं । क्यों कि ये देव ( परिग्गहें विविह करणबुद्धी) परिग्रह के विषय में इनकी विविध प्रकार की क्रियाएँ होती हैं, तथा उसमे इनकी बुद्धि भी सदा सचेष्ट रहती है । अर्थात् परिग्रह के उपार्जन करने में इनकी मति खूब निपुण होती है। इस तरह इन्द्रसहित ये चारों प्रकार के देवनिकाय परिग्रह को प्राप्त करके भी उसमें तृप्ति से विहूने ही बने रहते हैं। ( देवनिकाया य-असुर-भुयग-सुवन-विज्जु-जलण -दीव उदहि-दिसि-पवण-थणिय-अणपन्निय-पणपन्निय-इसिवाइयभूयवाइय-कंदिय-महाकंदिय-कुहण्ड-पयंग-देवा पिसायभूय-जक्खને બોધ આપો આપ થઈ જાય છે. તે કારણે અહીં ચારે પ્રકારના દેવ अड] २४ छ, १२७१ 3 ते हे। “ परिग्ग हरुई” परिश्रमा रुथि-मासहित पाडाय छ, भने “ परिग्गहे विविहकरण बुद्धी” परियडना विषयमा तभनी વિવિધ પ્રકારની કિયાઓ થાય છે, અને તેમાં તેમની બુદ્ધિ પણ સદા સચેષ્ટ રહે છે. એટલે તે પરિગ્રહને પ્રાપ્ત કરવામાં તેમની બુદ્ધિ ઘણી જ નિપુણ હોય છે. આ રીતે ઈન્દ્ર સહિત તે ચારે પ્રકારના દેવનિકાય પરિગ્રહને પ્રાપ્ત કરીને पा तेनाथी मतृत २ छ. “ देवनिकाया य-असुर-भुयग-सुवन्न-विज्जु-जलणदीवउदहि-दिसि-पवण-थणिय-अणपन्निय-पणपन्निय-इसिवाइय-भूयवाइय-कंदिय
શ્રી પ્રશ્ન વ્યાકરણ સૂત્ર
