________________
४०६
प्रश्नव्याकरणसूत्रे अल्पजननिवासस्थानानि ' मडंब' मडंबा:-सार्धक्रोशद्वयग्रामान्तरशून्याः, संवाहाः =घान्यादिरक्षणदुर्गविशेषा 'पट्टण ' पत्तनानि-सकलवस्तुमाप्तिस्थानानि चेत्येतेषां यानि सहस्राणि तैः 'मंडियं ' मण्डिता या सा तथा तां 'थिमियमेयणियं' स्तिमितमेदनीकां = निश्चलप्रजां निरस्तसमस्तशत्रुजनादिभयरहितजनयुक्ताम् , 'एगच्छत्त' एकच्छत्राम्-इतरभूपतीनां तद्वशवर्तित्वादेकस्यैव राज्ञः स्वातन्त्र्येण प्राधान्यादेकमेव छत्रं यत्र सा तथा तां, तथा 'ससागरं ' ससागरां-समुद्रसहितां 'वसुहं ' वसुधां-पृथिवीं-भरतार्दादिरूपां 'अँजिऊण' भुक्त्वा इदं चक्रवर्तिनोवाले हजारों द्रोणमुखोसे से, धूलिप्राकारमय हजारों खेटों से, अल्पजननिवासभूत हजारों कर्वटों से, अढाईकोशतक ग्रामान्तरों से शून्य हजारों मडंबों से, हजारों संवाहों से-धान्यादिकोंकी जिनकेद्वारा रक्षा की जाती है ऐसे दुर्गविशेषों से एवं सकल वस्तुओं की प्राप्ति के स्थानभूत हजारों पत्तनों से मंडित (थिमिय मेयणियं) तथा शत्रु आदि के भय से रहित होकर प्रजाजन जिसमें आनंद के साथ निवास कर रहे है ( एगच्छत्तं ) और जिस में किसी अन्य राजा कीस्वतंत्र आज्ञा नहीं चलती है-दूसरे राजाओं के होनेपर भी उसी एक के वशवर्ती होने के कारण स्वतंत्ररूप से अपनी आज्ञा नहीं चला सकते है-किन्तु उसी एक की आज्ञा के अनुसार ही अपनी आज्ञा चलाते हैं, ऐसी स्थिति वाला साम्राज्य जहां होता है-उस साम्राज्य संपन्नभूमि को एकच्छत्रवाली भूमि कही जाती है। ऐसी (ससागरां) आसमुद्रान्त-(वसुहं) पृथिवी को-भरतार्द्ध रूप भूमि को (भुंजिऊण ) भोगकर के ( नरसोहा) जो સ્થળમાર્ગ વાણે હજારો દ્રોણમુખેથી, ધૂળના કિલાવાળાં હજારે બેટોથી, થોડી વસ્તીવાળાં હજારો કર્બટેથી, જ્યાંથી અઢી ગાઉ સુધી બીજા ગામ ન હોય તેવાં હજારે મથી, હજારે સંવાહોથી-( ધાન્યાદિની જેનાથી રક્ષા કરાયા છે એવા દુર્ગ વિશે) અને સઘળી વસ્તુના પ્રાપ્તિ સ્થાનરૂપ હજારો પત્તનોથી सत, तथा “ थिमियभेयाणिय” शत्रु माहि मयथी २डित मनीने प्र
भी मानपूर्व २३ छ, “ एगच्छत्त” भने मां भी तनी સ્વતંત્ર આજ્ઞા ચાલતી નથી–બીજા રાજાઓ હોવા છતાં પણ તેઓ તે એકને જ
ચક્રવતી રાજાને ” વશ હોવાને કારણે સ્વતંત્ર રીતે પિતાની આજ્ઞા ચલાવી શકતાં નથી. પણ તે એકની આજ્ઞા પ્રમાણે તેમને વર્તવું પડે છે, એવી સ્થિતિવાળું સામ્રાજય જ્યાં હોય છે, એ પ્રકારનાં સામ્રાજયવાળી ભૂમિને એક છત્ર नायेनी भूमि डे छ. मेवी “ ससागर” समुद्रना मन्त सुधीनी “वसुहं" पृथ्वीन- १२६३५ भूभिने “ भुजिऊण" लेवीने “ नरसीहा " 2 विशिष्ट
શ્રી પ્રશ્ન વ્યાકરણ સૂત્ર
