________________
श्री अनुत्तरोपपातिकसूत्र “विगइरहियस्स ओयण,-भज्जियचणागाइलुक्ख-अन्नस्स। खित्ता जले अचित्ते, खाणं आयंबिलं जाण ॥१॥” इति ।
तदपि च रूक्षान्नं संसृष्टमेव-तच खरण्टितहस्तादिना दीयमानमेव, न त्वसंसृष्टम् , तदप्युज्झितधर्मिकम् अतिनीरसत्वात्परित्यागार्ह, न त्वनुज्झितधर्मिक, तदपि च यदि बहवः श्रमणब्राह्मणातिथिकृपणवनीपका न वाञ्छन्ति, तत्रश्रमणाः शाक्यादयः, ब्राह्मणाम्याचकविशेषाः, अतिथयः भोजनकाले याचि. तुमकस्मादुपस्थिताः, कृपणाः स्वभावतो दरिद्राः, वनीपका भिक्षाजीविनः सकरुणवाक्यैः स्वदैन्यावस्थापकाशकाः, एतैरप्यवाञ्छितं प्रतिगृह्य पारणं मया विधेयम् । डालकर एक ही आसन पर स्थित होकर आयंबिल वाला आहार करूं । परन्तु विना आयम्विल के नहीं ।
___आयम्बिल की विधि 'उपासकदशाङ्ग सूत्र' की 'अगारधर्म संजीवनी' नामक टीका में इस प्रकार दी गई है:
“विगय-घी, दूध, दही, तेल, गुड आदि सरस पदार्थ रहित, चावल, सेके हुए चने, आदि लूखा अन्न, अचित्त जल में डालकर एक वक्त खाना ही 'आयम्बिल' है" ॥
वह रूक्षान्न भी खरडे (आटा आदिसे भरे) हुए हाथों द्वारा दिया हो तो कल्पे परन्तु मेरे लिये हाथभर के दे तो नहीं कल्पे । वह आहार भी अति निरस होने से गिराने योग्य हो परन्तु खाने के उपयोग का न हो, उस आहार को दूसरे श्रमण-शाक्यादिक, बाह्मण-याचक, अतिथि-भिखारी, कृपण-दरिद्री, वनीपक-करुणाभरी દિવસે વિકૃતિરહિત રૂક્ષ અન્ન અચેત પાણીમાં નાખી એકજ આસને બેસી આયંબિલને આહાર કરૂં, પણ આયંબિલ વિનાને નહિ. આયંબિલની વિધિ ઉપાસકદશાંગસૂત્રની "माधर्म सनी" मा मा प्रभारी मापीछे:
"विजय-घी, दूध, दही, तेस, माहि सरस. यहाथ-डित, यामा, शेठेसा ચણા આદિ લુખ્ખા–સૂકા અને અચેત પાણીમાં નાખી એક વખત ખાવું તે मायसिस छ.”
તે રક્ષ અન્ન પણ ખરડેલ લેટ આદિથી ભરેલ) હાથથી દીધું હોય તે કહ્યું, પરંતુ મારે માટે હાથ ખરડીને (ભરીને) આપે તે નહીં કલ્પ. તે આહાર પણ નીરસ હવાથી નાખી દેવા જેવું હોય પણ ખાવાનાં ઉપયોગમાં આવવા જેવું ન હોય. તે આહારને બીજા કોઈ શ્રમણ-શાકયાદિક, બ્રાહણ–ચાચક, અતિથિ-ભિખારી, કૃષણ-દરિદ્રી
શ્રી અનુત્તરોપપાતિક સૂત્ર
