________________
६२८
_ज्ञाताधर्मकथासूत्रे शब्देषु रज्यमाना, रमन्ते श्रोगेन्द्रियवशातः ॥ १ ॥ श्रोगेन्द्रियदुर्दान्तत्वस्य अथ एतावान् भवति दोषः । द्वीपिकारुतमसहमानो,-वधवन्धं तित्तिरः प्राप्तः ॥ २॥
श्रोत्रेन्द्रियवशार्ताः कर्णेन्द्रियवशवर्तिनः कलाः श्रवणसुखदाः रिभिताः स्वरघोलनाविशेषयुक्ताः मधुराः-प्रियाः कलरिभितमधुरध्वनिजनकत्वात् तद्रूपा ये तन्त्रोतलतालवंशाः-चीणा-करताल वेणवस्तैः समुद्भावितत्वात्-ककुदः-प्रधानाः, अभिरामा:-मनोहरास्तेषु-शब्देषु रग्यमानाः अनुरक्ताः सन्तः रमन्ते मोदन्ते ॥ १॥ 'सोइंदिये ' त्यादि । 'सोइंदियदुईतत्तणस्स ' श्रोनेन्द्रियदुर्दान्तत्वस्य श्रोत्रेन्द्रिय दुर्दान्तं यस्य स श्रोत्रेन्द्रियदुर्दान्तः श्रोनेन्द्रियस्य जेतुमशक्यतया तद्वशवतीत्यर्थः, तस्य भावस्तत्त्वं, तस्य, श्रोत्रेन्द्रियाधीनतायाः, ' एत्तिओ' एतावान वक्ष्यमाणप्रकारकः दोषो भवति । तं सदृष्टान्तं प्रदर्शयति-'दीविगरुयमसहंतो' द्वीपिकारु. तमसहमानः-द्वीपिका व्याध पचरस्थतित्तिरः, तस्याः रुतं शब्दम् असहमानः=
'कलरिभिय' इत्यादि।
अब सूत्रकार, इन्द्रियों के असंवरण से जो दोष उत्पन्न होते हैं उन्हें इन गाथाओं द्वारा प्रदर्शित करते हैं-कर्णेन्द्रिय के वशवर्ती बने हुए प्राणी फल-श्रवण सुखद, रिभित-स्वरों के घोलना विशेष से युक्त ऐसे मधुरप्रिय, तंत्री-वीणा, तलताल-करताल, वंशवासुरी इन से उत्पन्न होने की वजह से ककुद-अत्यन्त, अभिराम-मनोहर ऐसे शब्दो में अनुरक्त होते हुए यद्यपि मुदितमन होते हैं परन्तु श्रोत्रेन्द्रिय उनकी दुर्दमन होने के कारण-श्रोत्रेन्द्रिय उनकी जितने में अशक्य होने के कारण तदशवर्ती बने हुए वे प्राणी जिस तरह व्याध के पंजर में रही हुई तित्तिरी के शब्द को सुनकर तोतरपक्षी-कामराग के वश से आकृष्ट
— कलरिभिय ' इत्यादि
સૂત્રકાર હવે ઈન્દ્રિયેના અસંવરણથી જે દેશે ઉત્પન્ન થાય છે તેમને આ ગાથાઓ વડે પ્રદર્શિત કરે છે. કર્ણેન્દ્રિયના વશમાં થયેલા પ્રાણીઓ કલશ્રવણ સુખદ, રિભિત સ્વરોને વિશેષ રૂપમાં મેળવવાથી ઉત્પન્ન થયેલ વનિ, भइ२-प्रिय, तत्री-पीए!, Gadle-२ता, १श-वांसजी मेमनाथी उत्पन्न હેવા બદલ કકુદ-અત્યંત, અભિરામ-મનહર એવા શબ્દમાં અનુરકત થતાં જો કે તેઓ મુદિતમન-પ્રસન્ન થાય છે. પરંતુ તેમની શ્રોત્રેન્દ્રિય (કાન) દુર્દમનીય હોવા બદલ એટલે કે મોન્ટેન્દ્રિય ઉપર કાબુ મેળવવાનું કામ તેમના માટે અશકય હોવા બદલ તેને વશ થયેલા પ્રાણીઓ જેમ વ્યાપા-શિકારીના પીંજરામાં સપડાઈ ગયેલી તિત્તિરીના શબ્દને સાંભળીને તીતર પક્ષી કામરાગના
શ્રી જ્ઞાતાધર્મ કથાંગ સૂત્રઃ ૦૩
