________________
अनगारधर्मामृतवर्षिणीटीका. अ, १ सू.२८ मातापितृभ्यां मेघकुमारस्य संवाद : ३४१ खलु हे मातापितरौ ! 'माणुस्सए भवे' अयं मानुष्यको भवः - 'अधुवे ' अध्रुवः=अस्थिरः- यथामतिनियत समये सूर्योदयोऽवश्यंभावी न तथाऽयमिति भावः । ' अणियए' अनियतः = परिवर्तनशीलः यथा एकस्मिन् क्षणे राजा स एव द्वितीयक्षणे रङ्को भवतीति भावः । 'असासए' अशाश्वतः = स्वल्प कोलवर्ती, 'वसणस भवदवाभिभूए' व्यसनशतोपद्रवाभिभूतः, व्यसनानि-आधिव्याधि कृतानि दुःखानि तेषां शतम्, उपद्रनाथ राजतस्करादिकृता नानाविधास्तैर भिभूतः = पराभवं प्राप्तः, 'विज्जलया चंचले' विद्युल्लता चंचल : = विद्युल्लताव
भगवान महावीर के पास मुनि दीक्षा धारण कर लेना सो ( एवं खलु अम्मयाओ ! माणुस्सए भवे अधूवे अणियए असासए वसणस उपवाहिभूए विज्जुलयाचंचले अणिच्चे जलबुब्समाणे कुसग्गजलबिंदुमणिभे संजझन्भरागसरिसे सुविणदंसणोवमे सडण पडण विदंसणधम्मे पच्छा पुरं च णं अवस्स विप्पजहणिज्जे) हे माता पिता ! यह मनुष्यभत्र अध्रुव है - स्थिर नहीं है। जिस प्रकार प्रति नियत समय पर सूर्योदय अवश्य भावी होता है उसी प्रकार यह नहीं है । अनियत है -- परिवर्तन शील है--जैसे एक प्राणी एक क्षण में राजा हो जाता तो वही द्वितीय क्षण में रंक हो जाता है । आशा स्वल्प है -- स्वल्प कालवर्ती है-- व्यसन शत के उपद्रवों से अभिभूत है --आधि, व्याधि आदि अनेक दुःखो से तथा राजा कृत तस्कर आदि कृत सैकडों प्रकार के उपद्रवों से यह भव पराभूत है --बिजली के जैसा चंचल है--क्षण ખાવી દો ત્યારે મુંડિત થઈને ભગવાન મહાવીરની પાસે મુનિદીક્ષા ધારણ કરી लेने तो ( एवं खलु अम्मपाओ ! माणुस्सए भवे अधुवे अणियर असासए वसणसउपदवाहि भूए बिज्जुलया चंचले अणिच्चे जलबुब्बुयसमाणे कुसग्गजल बिंदुसण्णिभे संझन्भरागसरिसे सुविणदंसणोवमे सडण पडणविदंसणघम्मे पच्छा पुरं च णं अवस्सविप्पजह णिज्जे) हे भाता પિતા ! આ મનુષ્યજન્મ અધૂવ છે—સ્થિર નથી. જેમ દરરોજ નિયત સમયે સૂર્યોદય થાય છે, તેમ આ મનુષ્ય જન્મ નિયત નથી—આ તે અનિયત છે, પરિવર્તનશીલ છે, જેમ કોઈ માણસ એક ક્ષણમાં રાજગાદીએ બેસી જાય છે, અને તે ખીજી ક્ષણે કંગાળ થઈ જાય છે, આશા સ્વલ્પ છે—અલ્પકાલીન છે—સેંકડો વ્યસનાના ઉપદ્રવથી યુક્ત છે, આધિ, વ્યાધિ વગેરે અનેક દુઃખાથી તેમજ રાજા અને ચાર વગેરેના સેકડા જાતની ઉપાધીથી આ મનુષ્ય જન્મ ક્રમાએલ છે. વીજળીની જેમ ચંચળ
શ્રી જ્ઞાતાધર્મ કથાંગ સૂત્ર ઃ ૦૧