________________
ज्ञाताधर्मकथाङ्गसूत्रे 'ओगिण्हंति-अवगृहंति-अवग्रह विषयी कुर्वन्ति सामान्येन स्मृतिपथे स्थापयन्तीत्यर्थः, अवगृह्य 'ई' ईहाम्, अनुपविशन्ति-विचारयन्तीत्यर्थः, विचार्य अन्योन्यैः सार्ध= परस्परं मिलित्वा 'संचालेंति' संचालयन्ति पर्यालोचयन्ति-स्वप्नार्थ निर्णयन्ती. त्यर्थः संचाल्य-निर्णीय, तस्य स्वप्नस्य 'लट्ठा' लब्धार्थः स्वस्व विचारतः, गहियट्ठा' गृहीतार्थाः तर्कवितर्कतः 'पुच्छियट्ठा' पृष्टार्थाः संशये पराभिप्रायग्रहणतः 'विणिच्छियटा' विनिश्चितार्थाः यथार्थस्वरूपपरिज्ञानतः, 'अहि गयहा' अधिगतार्थाः कालान्तरधारणारूपत:परिज्ञातार्थाः सन्तः श्रेणिकस्य राज्ञःपुरतः ग्रहज्ञान द्वारा सामान्यरूप से स्मृति पथमें रखलिया। (ओगिम्हित्ता ईहे अणुपविसंति ईहे अणुपविसित्ता अन्नमन्नेण सद्धिं संचालंति, संचालित्ता तस्स सुमिणरस लट्ठा गहियट्ठा पुच्छियट्ठा विणिच्छियटा अहिगयट्ठा सेणियम्स रन्नो पुरओ सुमिणसत्थाई उच्चारेमाणा२ एवंसयासी बाद में ईहाज्ञान से उसका अबग्रहज्ञान की अपेक्षा और अधिक विचार किया। जब वे ईहाज्ञान से उसका पूर्ण विचार कर चुके तब उन्होंने फिर परस्पर मिलकर उस स्वप्न के अर्थ की पर्यालोचना की। जब वे उसका पूर्व निर्णय कर चुके तब इस स्वप्न का अर्थ यह है यह अपने२ विचारों के अनुसार उन्होंने जानलिया। इस विषय में उन सबका बहुत देरतक ऊहापोह हुआ। संशय अवस्थामें पराभिप्राय लिया गया। अच्छी तरह स्वप्न के अर्थ का यथार्थ स्वरूप परिज्ञात हो चुका-तो फिर उन्होंने उसे धारणारूप ज्ञान से अपने२ हृदय में इस तरह जमा लिया कि जिससे कालान्तर में भी उसकी विस्मृ. ३५थी २५वज्ञान द्वारा स्मृतिपयमा भूज्यु. (ओगिण्हित्ता ईहं अणुपविसति ईई अणुपविसित्ता अन्नमन्नेण सद्धि संचालंति, संचालित्ता तस्स सुमिणस्स लद्धट्टा गहियट्ठा पुच्छियट्ठा विणिच्छियट्ठा अहिगयटा सेणियस्सरन्नो पुरओ सुमिणसत्थाई उच्चारेमाणा२ एवं वयासी) त्या२ मा तेमाये अवज्ञान ४२di વધારે સરસ ઈહાજ્ઞાનથી વિચાર કર્યો. જ્યારે ઈહાજ્ઞાનથી તેઓએ તે સ્વપ્નવિશે સંપૂર્ણ પણે વિચાર કરી લીધો ત્યારે તેઓએ બધા મળીને તે સ્વપ્નના ફળ ઉપર પર્યાલોચના કરી. જ્યારે તેઓ આ રીતે નિર્ણય ઉપર આવ્યા ત્યારે “આ સ્વપ્ન ફળ આ છે એમ પિતાના વિચારોને અનુસરતાં તેઓ સમજી ગયા. આ બાબતને લઈને બહુ વાર સુધી તેઓમાં ઊહાપેહ-તર્કવિતર્ક-ચાલ્યો. સંશયની બાબતમાં તેઓએ બીજાઓના અભિપ્રાય પણ લીધા. આ પ્રમાણે જ્યારે સારી રીતે સ્વપ્નના ફળનું સાચું જ્ઞાન થયું, ત્યારે તેઓએ ધારણારૂપ જ્ઞાનથી પિતપતાના હૃદયમાં તે જ્ઞાનને એવી રીતે ધારણ કર્યું કે જેથી કાલાન્તરમાં પણ તેનું વિસ્મરણ ન થઈ શકે. આ
શ્રી જ્ઞાતાધર્મ કથાંગ સૂત્રઃ ૦૧
