________________
RECENTER
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०११ उ.१ राशियुग्मनिरूपणम्
७०३ चत्वारः राशियुग्मा प्राप्ताः राशियुग्म कृतयुग्मो १, राशियुग्म योजो २, राशि युग्म द्वापरो ३, राशियुग्म कल्योजः ४, इति । 'रासिजुम्म कडजुम्म नेरइयाणं भंते ! को उववज्जति' राशियुग्म कृतयुग्म नैरयिकः खलु भदन्त ! कुत उत्प. धन्ते किं नैरयिकेभ्य आगत्य यावदेवेभ्यो वा आगष्य उत्पद्यन्ते ? इति प्रश्न', उत्तरमाइ-'उववाओ जहा वकंतीए' उपपातो यथा व्युत्क्रान्ती प्रज्ञापनायाः षष्ठः पदेन नैरपिकेभ्य आगत्योत्पद्यन्ते न वा देवेभ्य आगत्योत्पद्यन्ते किन्तु तिर्यग्भ्यो मनुष्येभ्यो वा आगत्योत्पद्यन्ते, इत्युत्तरमिति । 'ते णं भंते ! जीवा एगसमएणं 'से तेणटेणं जाव कलिभोगे' इस कारण हे गौतम ! मैंने ऐसा कहा है कि राशियुग्म कृतयुग्म, राशियुग्म पोज, गशियुग्म द्वापर युग्म और राशियुग्म कल्पोज ऐसे चार राशियुग्म होते हैं। ___ 'रासिजुम्म कडजुम्म नेरइयाणं भंते ! को उववज्जति' हे भदन्त !
जो नैरयिक राशियुग्म कृतयुग्म कृतयुग्म प्रमित है-वे किस स्थानविशेष से आकरके उत्पन्न होते हैं ? क्या वे नरयिकों से आकरके उत्पन्न होते हैं ? अथवा यावत् देवों से आकर के उत्पन्न होते हैं ? उत्तर में प्रभुश्री कहते हैं-'उववाओ जहा वकंतीए' हे गौतम! जैसा इस सम्बन्ध में कथन प्रज्ञापना के व्युत्क्रान्तिपद में-छठे पद में किया गया है वैसा ही यहां पर कर लेना चाहिये। इस प्रकार वे न नैरथिकों से आ. करके उत्पन्न होते हैं और न देशों से आकर के उत्पन्न होते हैं। किन्तु तिर्यश्चों में से और मनुष्यों में से आकरके वे उत्पन्न होते हैं ऐमा जानना કૃતયુગ્મ કૃતયુગ્મ શિયમ, કૃતયુગ્મ જરશિયુગ્મ, દ્વાપર યુગ્ન અને કાજ રશિયુગ્મ એ પ્રમાણેના ચાર રશિયુમે છે.
__'रासिजुम्म कड़जुम्म नेरइयाण भते ! को उववज्जति' गवन् २ નરયિકે રશિયુગ્મ પ્રમાણુવાળા છે. તેઓ કયા સ્થાન વિશેષથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે? શું તેઓ નૈરયિકમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે? અથવા યાવત્ દેવોમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી કહે छ -'उववाओ जहा वक्तीए' है गौतम ! | विषयना समयमा प्रज्ञापन સૂત્રના વ્યુત્ક્રાંતિ પદમાં એટલે કે છઠા પદમાં જે પ્રમાણેનું કથન કરવામાં આવેલ છે, એજ પ્રમાણેનું કથન અહિયાં કહેવું જોઈએ. આ રીતે તેઓ નરયિકોમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થતા નથી. તથા માંથી આવીને પણ ઉત્પન્ન થતા નથી. પરંતુ તિર્યચનિકમાંથી અને મનુબેમાંથી આવીને તેઓ ઉત્પન્ન थाय छे. तेभ सभा', 'ते ण भंते ! जीवा एगसमएण केवइया अवज्जति' 3
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૭