________________
६९९
-
--
प्रमैयचन्द्रिका टीका श०४१ उ.१ राशियुग्मनिरूपणम् जह सलेस्सा कि सकिरिया अकिरिया ? गोयमा! सकिरिया नो अकिरिया। जइ सकिरिया तेणेव भवग्गहणेणं सिझंति जाव अंतं करेंति ? गोयमा! अत्थेगइया तेणेव भवग्गहणेणं सिझंति जाव अंतं करेंति, अत्थेगइया नो तेणेव भवग्गहणेणं सिझंति जाव अंतं करेंति । जइ आयअजसं उबवजति किं सलेस्सा अलेस्सा। गोयमा ! सलेस्सा नो अलेस्ता जइ सलेस्लाकिं सकिरिया अकिरिया ? गोयमा ! सकिरिया नो अकिरिया। जइ सकिरिया तेणेव भवगहणेणं सिझंति जाव अंतं करेंति? नो इणटे समझे। वाणमंतरजोइसिय वेमाणिया जहा नेरइया । सेवं भंते! २ त्ति ॥सू०१॥ इक्कचत्तालीसइमे सए रासिजुम्मसए पढमो उद्देसो समत्तो
छाया-कति खलु भदन्त ! राशियुग्माः प्रज्ञप्ताः ? गौतम ! चत्वारो राशियुग्माः प्रज्ञप्ताः ? तद्यथा कृतयुग्मो यावत् कल्पोनः । तत्केनार्थेन भदन्त ! एवमुच्यते चत्रो राशियुग्माः प्रज्ञप्ता रतद्यथा यावत् कल्योजः ? गौतम ! य: खलु राशिचतुष्केणापहारेणाऽपहियमाण चतुः पर्यवसितः सोऽयं राशियुग्म कृत. युग्मा एवं यावद् यः खलु राशिचतुष्केणापहारेणैकपर्यवसितः सोऽयं राशियुग्म कल्योजः। तत्तेनार्थेन यावत् कल्योजः। राशियुग्मकृतयुग्मनैरयिकाः खलु भदन्त ! कुत उत्पद्यन्ते ? उपपातो यथा व्युत्क्रान्तौ । ते खलु भदन्त ! जीवा एकसमयेन कियन्त उत्पद्यन्ते ? गौतम ! चत्वारो वा अष्टौ वा द्वादश वा पोडश वा संख्याता वा असंख्यातायोत्पद्यन्ते । ते खलु भदन्त ! जीवाः कि सान्तर मुत्पद्यन्ते निरन्तरमुत्पद्यन्ते ? गौतम ! सान्तरमपि उत्पद्यन्ते निरन्तरमपि उत्पद्यन्ते ? सान्तरमुत्राधमाना जघन्येनै समयम् उत्कर्षेणासंख्येयान समयान् अनन्तरं कृत्वोत्पधन्ते । निरन्तरमुपथमाना जघन्येन द्वौ समयो, उत्कर्षेण संख्येयान् समयान् अनुसमयमविरहितं निरन्तर मुत्पद्यन्ते । ते खलु भदन्त ! जीवाः यस्मिन् समये कृत युग्मा स्तस्मिन् समये त्र्योजाः, यस्मिन् समये व्योजा रतस्मिन् समये कृतयुग्माः ? नायमर्थः समर्थः। यस्मिन् सपये कृतयुग्मा स्तस्मिन् समये द्वापरयुग्माः, यस्मिन् समये द्वापरयुग्माः तस्मिन् समये कृतयुग्माः ? नायमर्थः समर्थः । यस्मिन् समये कृतयुग्माः तस्मिन् समये कल्योजाः, यस्मिन् समये कल्योजा स्तस्मिन् समये कृतयुग्मा: ? नायमर्थः समर्थः। ते खलु भदन्त !
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧૭
