________________
६५०
भगवतीस्त्रे 'पदमसमय कण्हलेस्स कडजुम्मकडजुम्म सन्निपंचिंदियाणं भंते ! को उववज्जति' प्रथमसमय कृष्णलेश्य कृतयुग्म कृतयुग्म संक्षिपञ्चेन्द्रियाः खलु भदन्त ! कुत उत्पधन्ते किं नरयिकेभ्यो यावद् देवेभ्यो वेति प्रश्नः, उत्तरमाह अतिदेशद्वारेण-'जहा' इत्यादि, 'जहा सन्नि पंचिंदिय-पढमसमय उद्देसए तहेच निरवसेसं' यथा संक्षिपश्चन्द्रिय प्रथमसमयोद्देशके चत्वारिंशच्छतकस्य प्रथमशत द्वितीयोदेशके तत्रापि अतिदेशेन प्रथमोद्देशके यथा कथितं तेनैव रूपेण निरवशेषं सर्वमपि अत्र भणितव्यम् । 'नवरं ते णं भंते ! जीश कण्डलेस्सा' नवरं केवलमयं विशेषः ते खलु ___ पढमसमय कण्हलेस्स कडजुम्मकडजुम्म सन्नि पचिंदियाणं भंते ! को उववज्जति' इत्यादि
टीकार्थ-हे भदन्त ! प्रथम समयवर्ती कृष्णलेश्यावाले कृतयुग्मकृतयुग्म राशिप्रमित संज्ञी जीव किस स्थान विशेष से आकर के उत्पन्न होते हैं ? क्या वे नैरयिकों में से आकर के उत्पन्न होते हैं ? अथवा तिर्यग्योनिकों में से आकरके उत्पन्न होते हैं ? अथवा मनुष्यों में से आकर के उत्पन्न होते हैं ? अथवा देवों में से आकर के उत्पन्न होते हैं ? अतिदेश द्वारा इस प्रश्न का उत्तर देते हुए प्रभुश्री गौतमस्वामी से कहते हैं'जहा सन्निपचिंदिय पढमसमय उद्देसए तहेव निरवसेस' हे गौतम ! जैसा प्रथम समयवर्ती संज्ञोपंचेन्द्रियों के उद्देशक में कहा गया है४० वे शतक के प्रथम शतके द्वितीय उद्देशक में-वहां पर भी अतिदेश से प्रथम उद्देशक में-जैसा कहा गया है उसी रूप से सब कथन यहां पर કથન સર્વથા સત્ય જ છે. આ પ્રમાણે કહીને ગૌતમસ્વામીએ પ્રભુશ્રીને વંદના કરી નમસ્કાર કર્યા વંદના નમસ્કાર કરીને સંયમ અને તપથી પિતાના આત્માને ભાવિત કરતા થકા પિતાના સ્થાન પર બિરાજમાન થયા.
'पढमसमय कण्हलेस्स कडजुम्मकडजुम्म पचिदियाण भते ! को उववज्जति' હે ભગવનું પ્રથમ સમયમાં રહેનારા કૃષ્ણલેશ્યાવાળા કૃતયુગ્ય કૃતયુગ્મરાશિ પ્રમાણુવાળ સંજ્ઞીપંચેન્દ્રિય જીવે કયા સ્થાન વિશેષથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે? શું તેઓ નૈરયિકમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે? અથવા તિર્યંચોમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે? અથવા મનુષ્યમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે? અથવા દેશમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે? આ પ્રશ્નને ઉત્તર અતિદેશ દ્વારા આપતાં प्रभुश्री ३ छ है-'जहा संन्निप'चिदिय पढमसमयउद्देसए तहेव निरवसेस" હે ગૌતમ ! પ્રથમ સમયમાં રહેલા સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિયોના સંબંધમાં જે પ્રમાણે કહેલ છે, એટલે કે-૪૦ ચાળીસમા શતકના પહેલા શતકના બીજે ઉદ્દેશા
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૭
