________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका २०३६ अ. श.१ उ.१ कृ. कृतयुग्मद्वीन्द्रियजीवनि० ५९३ उपपातो यथा व्युत्क्रान्तौ प्रज्ञापनायाः षष्ठे पदे तिर्यग्भ्यो वा मनुष्येभ्यो वा आगत्य समुत्पद्यन्ते इत्युत्तरम् । 'परिमाण सोलस वा संखेज्जा वा उपवज ति असं. खेज्जा वा उववज्जति' परिमाणं षोडश वा संख्याता वा ते सहैतोत्पद्यन्ते असं. ख्येया वा सहैवोत्पधन्ते इति । 'अवहारो जहा उप्पलुसिए' अपहारस्तु यथा उत्पलोद्देश के कथित स्तथैव तत एवावगन्तव्यः । एतस्या एव एकादश शतकस्य प्रथ. मोदेशके । 'ओगाहणा जहन्नेणं अंगुलस्स असंखेज्जहभाग' शरीरावगाहना द्वीन्द्रिीयजीवानां जघन्या अंगुलस्यासंख्येयभायपरिमिता 'उकोसेण वारसदेवों में से आकर के उत्पन्न होते हैं ? उत्तर में प्रभुश्री कहते है ? उव. वाओ जहा वक्तीए' हे गौतम ! जया कि प्रज्ञापना के छठे व्युक्रान्ति पद में ऐसा कहा गया है कि ये तिर्यग्योनिकों में से आकर के अथवा मनुष्यों में से आकर के उत्पन्न होते हैं ऐसा ही कथन यहां पर करलेना चाहिये । 'परिमाण सोलत बा, संखेजा या असंखेजा चा उववज्जति' एक समय में ये कितने उत्पन्न होते हैं ? तो इस सम्बन्ध में ऐसा कहना चाहिये । कि ये एक समय में १६ अथवा संख्यात अथवा असंख्यात उत्पन्न होते हैं । 'अवहारो जहा उपलुद्देसए' उत्पल उद्देशक में इसी के ११ वे शतक के प्रथम उद्देशक में अपहार के सम्बन्ध में जो कथन आया हैं वही यहां पर भी समझना चाहिये । 'ओगाहणा जहन्नेण अंगुलस्स असंखेज इभाग' इन दोन्द्रिय जीवों की शरीराव. गाहना जघन्य से अंगुल के असंख्यात वे भाग प्रमाण होती है प्रश्न उत्तरमा प्रभुश्री जोतमामीन छ -'उववाओ जहा बकती ગૌતમ! પ્રજ્ઞાપના સૂત્રના વ્યુત્કાન્તિપદમાં જે પ્રમાણે કહ્યું છે એ જ પ્રમાણે અહિયાં પણ સમજવું. અર્થાત્ બુ ક્રાંતિ પદમાં એવું કહે છે કે–તેઓ તિર્યચ. નિકોમાંથી આવીને અથવા મનમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે, એજ પ્રમાણે थन पहियां पशु सम से', 'परिमाण' स्रोलसवा संखेज्जा वा असंखेज्जा वा उववति' से समयमा ! 21 eurन थाय छे ? तो मा धमा એવું કહેવું જોઈએ કે આ એક સમયમાં ૧૬ સોળ અથવા સંખ્યાત અથવા मसण्यात 64.न. थाय छे. 'अवहारो जहा उप्पलुद्देसए' ५८ शामा એટલે કે આ ભગવતી સૂત્રના ૧૧ અગિયારમા શતકના પહેલા ઉશામાં આમના અપહારના સંબંધમાં કહેવામાં આવેલ છે, તે સઘળું કથન અહિયાં ५४ सा. 'ओगाहणा जहन्नेण अंगुलस्स असंखेज इभाग' मा मेहन्द्रय વાળા જીના શરીરની અવગાહના જઘન્ય આંગળના અસંખ્યાતમાં ભાગ
भ०७५
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૭