________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०३४ अ. श. १ सू०३ श०प्रभाश्रितै केन्द्रियाणामुत्पातः ३६३ द्येत ? इति पृच्छया-प्रश्नः संगृह्यते । भगवानाह - 'गोयमा' इत्यादि । 'गोयमा' हे गौतम ! 'दुसमण वा तिसमइएण वा, विग्गहेण उववज्जेज्जा' द्विसामयिकेन बा, जिसामयिकेन वा विग्रहेण उत्पद्येव इत्युत्तरम् । इ६ शर्कराममा पृथिवी पूर्वचरमान्ताद् मनुष्यक्षेत्रे समुत्पद्यमानस्य वादरतेजस्कायिकस्य समश्रेणि नास्तीति, 'दुसमणं' इत्यादि कथितम् । एकसामयिकेनेति न कथितम् । समश्रेण्या गच्छत एव एकसामयिक विग्रहसम्भवो भवति, विश्रेण्या गच्छास्तु द्वयादिसामयिक विग्रह यथाक्रमं भवतीति भावः, 'से केणट्टेणं' तत्केनार्थेन भदन्त । एवमुच्यते द्विसामयिकेन वा, त्रिसामयिकेन वा, विग्रहेणोत्पद्येत ? इति पुनः प्रश्नः । भगवानाह - ' एवं खलु' इत्यादि । ' एवं खलु गोयमा !" एवं खलु हे गौतम ! पुच्छा 'हे भदन्त ! वह वहां कितने समयवाले विग्रह से उत्पन्न होता है ? इसके सम्बन्ध में प्रभुश्री उत्तर रूप से कहते हैं- 'गोधमा ! दुसमइएण वा तिसमइएण वा विग्गहेणं उबवज्जेज्जा' 'हे गौतम! वह वहां दो समय वाले विग्रह से अथवा तीन समयवाले विग्रह से उत्पन्न होता है। तात्पर्य इस कथन का ऐसा है कि शर्करा पृथिवी के पूर्व चरमान्त से मनुष्यक्षेत्र में उत्पन्न होनेवाले बादरतेजस्कायिक जीव का वह उत्पत्ति स्थान समश्रेणि में नहीं पड़ता है । एक समयवाला विग्रह समश्रेणिवाले उत्पत्ति स्थान में जानेवाले जीवका होता है । विश्रेणि से जानेवाले जीव को दो आदि समयका ही विग्रह होता है । 'सेकेणद्वेण भंते !' हे भदन्त ऐसा आप किस कारण से कहते हैं कि वह वहां दो समय वाले विग्रह से अथवा तीन समयवाले बिग्रह से उत्पन्न होता है ? उत्तर में प्रभुश्री कहते हैं - ' एवं खलु गोयमा ! मए
अनेस होय, 'से णं भंते ! कइ समरणं पुच्छा' हे भगवन् ते त्यां टला સમયવાળી વિગ્રહ ગતિથી ઉત્પન્ન થાય છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી
छे है - 'गोयमा ! दुसमइएणं वा, तिसमइएणं वा विग्गहेणं उवबन्जेज्जा' ૪ ગૌતમ ! તે ત્યાં એ સમયવાળી વિગ્રહ ગતિથી અથવા ત્રણુ સમયવાળી વિગ્રહ ગતિથી ઉત્પન્ન થાય છે. કહેવાનુ તાત્પર્ય એ છે કે-શશપ્રભા પૃથ્વીના પૂચરમાન્તથી મનુષ્યક્ષેત્રમાં ઉત્પન્ન થવાવાળા ખાદરતેજકાયિક જીવનુ' તે ઉત્પત્તિસ્થાન સમશ્રેણીમાં પડતુ નથી, એક સમયવાળા વિગ્રહ સમશ્રેણીવાળા ઉત્પત્તિસ્થાનમાં જવાવાળા જીવના હાય છે. વિશ્રેણીથી જવા વાળા જીવને એ વિગેરે સમયની જ વિગ્રહ ગતિ હાય છે.
'से केणद्वेणं भंते !' हे भगवन् याय येवु शा अरथी उही हो हैતે ત્યાં એ સમયવાળી વિગ્રહ ગતિથી અથવા ત્રણ સમયવાળી વિગ્રહ ગતિથી उत्पन्न थाय छे ? या प्रश्नमा उत्तरमा अनुश्री उडे छे डे- 'पर्व' वालु
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૭
