________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०३४ उ.१ अ. श.१ सू०१ एकेन्द्रियजीवनिरूपणम् ३२७ सूक्ष्म पृथिवीकायिकः रत्नप्रभा पूर्वचरमान्ते समवहत्य रत्नप्रभा चरमान्ते पर्याप्त बादरा कायिकतया उत्पत्ति योग्यो विद्यते स कियत्सामयिकेन विग्रहेण समुत्प. घेत इति प्रश्नस्योत्तरं पूर्ववदेवेति चतुर्थ आलापकः ४, तदेवं चत्वार आलापका अकायिकेषु समुत्पद्यमानस्य भवन्तीति । 'एवं चेव सुहुमतेउकाइएहि वि अपज्जा तपहि ताहे पज्जत्तएहि उजाएयचो' एवमेव सूक्ष्मतेजस्कायिकैरपि अपर्यप्तकै स्तदेव पर्याप्तकै रुपपातयितव्यः ।
तथाहि-अपर्याप्त सूक्ष्म पृथिवीकायिकः खलु भदन्त ! रत्नमभापूर्वचरमान्ते समवहत्य रत्नप्रभायाः पश्चिमचरमान्ते अपर्याप्त सूक्ष्म तेजस्कायिक वैसा ही है। ऐसा यह तृतीय आलापक है। हे भदन्त ! कोई अपर्याप्तक सूक्ष्म पृथिवीकायिक जीव रत्नप्रभा पृथिवी के पूर्व चरमान्त में मरा
और वह रत्नप्रभा पृथिवी के पश्चिम चरमान्त में पर्याप्त बादर अप्कायिक रूप से उत्पन्न होने के योग्य हुआ तो वहां पर वह कितने समयवाले विग्रह से उत्पन्न होता है ? हे गौतम ! इस सम्बन्ध में भी उत्तर ऊपर में कहे गये अनुसार ही जानना चाहिये। इस प्रकार से यह चतुर्थ आलापक है। यही बात 'सुहुमेहि अपज्जत्तएहि' आदि सूत्रपाठ द्वारा प्रकट की गई है। 'एवचेव सहुमतेउकाइएहिं वि अपज्जत्तएहिं ताहे पजत्तएहि उववाएयव्यो' इसी प्रकार से सूक्ष्मतेजस्कायिक अपर्याप्त
और पर्याप्त में उपयोत कहना चाहिये। जैसे-हे भदन्त ! कोई अपर्याप्तक પ્રભુશ્રી કહે છે કે-ગૌતમ ! આ સંબધ ને ઉત્તર ઉપર કહ્યો છે તે જ પ્રમાણે છે તેમ સમજવું. એ રીતે આ ત્રીજે આલાપક કહેલ છે. ૩
હે ભગવન કાઈ અપર્યાપ્તક અચ્છાયિક જીવ રતનપ્રભાપૃથ્વીના પૂર્વ ચરમાતમાં મરણ પામે અને મારીને તે રતનપ્રભા પૃથ્વીના પશ્ચિમ ચરમાન્તમાં પર્યાપ્તબાદર અપ્લાયિક પણાથી ઉત્પન્ન થવાને ગ્ય બન્યું હોય તે તે ત્યાં કેટલા સમયવાળા વિગ્રહથી ઉત્પન્ન થાય છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી કહે છે કે-હે ગૌતમ ! આ સંબંધમાં પણ ઉત્તર ઉપર કહયા પ્રમાણે જ समाव. मा शते । योथे। माता५४ ४२स छे. ४ मे पात 'सहमेहि अपजत्तएहिं' विशेरे सूत्र द्वारा प्राट ४२६ छे. ____ एवं देव सुहुम ते उ काइरहिं वि अपज्जत्तएहिं ताहे पज्जत्तपहिं उववाएयव्वो' એ જ પ્રમાણે સૂમ તેજસ્કાયિક અપર્યાપ્ત અને પર્યાપ્ત માં કહેવા જોઈએ. એટલે ક-અપર્યાપ્ત અને પર્યાપ્તના ભેદને લઈને સૂકમ તેજસ્કાયિકનું કથન કરવું જોઈએ. અપ્રકાયિકના કથન પ્રમાણે જ આ તેજસ્કાયિકના કથનમાં પણ ચાર આલાપ થાય છે. જેમ કે-હે ભગવન કેઈ અપર્યાપ્તક સૂક્ષ્મ તેજસ્કાયિક
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૭
