________________
भगवतीने तदेव । एवं यावदधः सप्तम्यामपि । कृष्णलेश्यक्षुल्लकद्वापरयुग्मनैरयिकाः खलु भदन्त ! कुत उत्पचन्ते, एवमेव नवर' द्वौ वा, षड् वा, दश वा, चतुर्दश वा, शेषं तदेव धूमममायामपि यावदधःसप्तम्याम् । कृष्णलेश्य क्षुल्लकाल्योज नरयिकाः खलु भदन्त ! कुत उत्पयन्ते ? एवमेव । नवरम् एको वा, पञ्चवा, नव वा, प्रयोदश वा, संख्येया बा, असंख्येया वा । शेषं तदेव । एवं धूमप्रमामामपि तमायामपि अधःसप्तम्यामपि । तदेयं भदन्त ! तदेवं भदन्त ! इति ॥सू०१॥
एकत्रिंशत्तमे बते द्वितीयोरेशका समाप्तः ॥३१-२॥ टीका-द्वितीयस्तु उद्देशकः कृष्णलेश्याश्रयः सा च कुष्णलेश्या पश्चमी षष्ठी सप्तमीष्वेव पृथिवीषु भवतीति कृत्वा सामान्यदण्डकः तथा पञ्चमीषष्ठी सप्तमी पृथि. ध्याश्रितं दण्डकत्रयं चात्र भवतीति, अतः कृष्णलेश्याश्रय एवात्र विचारोऽवधीयते ।
दूसरे उद्देशेका प्रारंभ प्रथम उद्देशक में सामान्यतः क्षुल्लक कृतयुग्मराशिवाले नारकों का उत्पाद आदि कहा गया है। अब इस द्वितीय उद्देशक में कृष्ण लेश्या के आश्रय से उनका उत्पातादि कहना है सो इसी अभिप्राय से इस दितीय उद्देशक को प्रारम्भ सूत्रकार करते हैं--
'कण्हलेस्स खुड्डागकडजुम्मनेरझ्याणं भंते !' इत्यादि ।
टीकार्थ--यह द्वितीय उद्देशक कृष्णलेश्यावाले क्षुद्र कृतयुग्मराशि प्रमाण नैरयिकों से सम्बन्धित है। कृष्णलेश्या पांचवी छट्ठी और सातवीं पृथिवीयों में ही होती है। इसलिये एक सामान्य दण्डक है तथा पांचवी छट्ठी और सातवी पृथिवीयों के आश्रित तीन दण्डक यहां है। अत: कृष्णलेश्या के आश्रयवाला ही विचार यहां प्रदर्शित किया जाता है--
એકત્રીસમા શતકના બીજા ઉદ્દેશાને પ્રારંભ– પહેલા ઉદેશામાં સામાન્યતઃક્ષુલ્લક કૃતયુગ્મ વિગેરે રાશિવાળા નારકોના ઉત્પાદ વિગેરેના સંબંધમાં કથન કરેલ છે. હવે આ બીજા ઉદેશામાં કૃષ્ણ લેસ્થાના આશ્રયથી તેઓના ઉપાદ વિગેરેના સંબંધમાં કથન કરવામાં આવશે એજ અભિપ્રાયથી સૂત્રકાર આ બીજા ઉદ્દેશાને પ્રારંભ કરે છે. -
'कण्हलेस्स खुड्डागकडजुम्मनेरइया ण भते ! त्यादि
ટીકાર્ય–આ બીજો ઉદ્દેશ કૃષ્ણલેશ્યાવાળા શુદ્ર કૃતયુગ્મ રાશિ પ્રમાણ વાળા નરયિકના સંબંધમાં કહેલ છે. કૃષ્ણલેશ્યાના આશ્રયવાળી પાંચમી છઠ્ઠી અને સાતમી પૃથ્વીના ત્રણ દંડકે અહિયાં કહ્યા છે. જેથી કુષ્ણુલેશ્યાના આશ્રયવાળે જ વિચાર અહિયાં પ્રગટ કરવામાં આવે છે –
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૭
