________________
ममेषचन्द्रिका टीका श०३० उ.१ सू०२ आयुर्वन्धनिरूपणम्
७७ देवायुष्कं प्रकुर्वन्ति यावद्वैवमानिकदेवायुष्कं पकुर्वन्ति ? गौतम ! नो भवनवासिदेवायुष्कं प्रकुर्वन्ति, नो वानव्यन्तरदेवायुष्कं प्रकुर्वन्ति नो ज्योतिष्कदेवायुष्कं प्रकुर्वन्ति, वैमानिकदेवायुष्क प्रकुर्वन्ति । अक्रियावादिनः खलु भदन्त ! जीवाः किं नैरयिकायुष्क प्रकुर्वन्ति तिर्यग् पुच्छा, गौतम ! नैरपिकायुष्कमपि पकुर्वन्ति यायवायुकनपि प्रकुर्वन्ति ! एवमज्ञानिकवादिनोऽपि, वैनयिकवादिनोऽपि । सलेश्याः खलु भदन्त ! जीवाः क्रियावादिनः किं नैरयिकायुष्क पकुर्वन्ति पृच्छा, गौतम! नो नैरयिकायुष्कं प्रकुर्वन्ति, एवं यथैव जीवा स्वथैव सलेश्या अपि चतुभिरपि समवसरणे भणितव्याः कृष्णलेश्याः खलु भदन्त जीवाः क्रियावादिनः कि नैरपिकायुष्क प्रकुर्वन्ति पृच्छा, गौतम ! नो नैरयिकायुष्क प्रकुर्वन्ति, नो तिर्यग्योनिकायुष्क प्रकुर्वन्ति, मनुष्यायुष्कं प्रकुर्वन्ति नो देवायुष्क प्रकुर्वन्ति । अक्रियावादिनोऽज्ञानिकवादिनो वनयिकवादिनच चत्वारि अपि आयुष्काणि प्रकुन्ति, एवं नीललेश्या अपि, कापोतलेश्या अपि तेजोलेश्याः खलु भदन्त ! जीवाः क्रियावादिनः किं नैरयिकायुकं प्रकुर्वन्ति पृच्छा, गौतम ! नो नैरयिकायुष्कं प्रकुर्वन्ति, नो तिर्यग्मोनिकायुष्क प्रकुन्ति, मनुष्यायुष्क प्रकुर्वन्ति, देवायुष्कमपि प्रकुर्वन्ति । यदि देवायुष्कं प्रकुर्वन्ति तथैव । तेजोलेश्याः खलु भदन्त ! जीवाः अक्रियावादिनः किं नैरयिकायुक पृच्छा, गौतम ! नो नैरयिकायुक प्रकुर्वन्ति, मनुष्यायुष्कमपि प्रकुर्वन्ति, तिर्यग्योनिकापुष्कमपि प्रकुर्वन्ति, देवायुष्कमपि प्रकुर्वन्ति । एवमज्ञानिकवादिनोऽपि, वैनयिक वादिनोऽपि यथा तेजोलेश्याः। एवं पद्मलेश्या अपि शुक्ललेश्या अपि ज्ञातव्याः । अलेश्याः खलु भदन्त ! जीवाः क्रियावादिनः किं नैरयिकायुष्कं पृच्छा, गौतम ! नो नैरयिकायुष्क प्रकुर्वन्ति, नो तिर्यग्० नो मनु० नो देवायुष्कं प्रकुर्वन्ति । कृष्ण पाक्षिकाः खलु भदन्त ! जीवा अक्रियावादिनः किं नैरयिकायुष्क पृच्छा, गौतम ! नैरयिकायुष्कमपि प्रकुर्वन्ति एवं चतुर्विधमपि । एवमज्ञानिकवादिनोऽपि, पैनयिक वादिनोऽपि । शुक्लपाक्षिका यथा सलेश्याः। सम्यग्दृष्टयः खलु भदन्त ! जीवा क्रियावादिनः कि नैरयिकायुष्क पृच्छा, गौतम ! नो नरयिकायुक प्रकुर्वन्ति, नो तिर्यग्योनिकायुष्क पकुर्वन्ति, मनुष्यायुष्कं प्रकुर्वन्ति देवायुष्कमपि मकुर्वन्ति । मिथ्यादृष्टयो यथा कृष्ण पाक्षिकाः । सम्यग्मिथ्यादृष्टयः खलु भदन्त ! जीवा अज्ञानिकवादिनः किं नैरयिकायुष्क० यथा अलेश्याः । एवं वैनयिकवादिनोऽपि । ज्ञानि आमिनिबोधिकज्ञानी च श्रुतज्ञानि च अवधिज्ञानी च यथा सम्यग्दृष्टिः। मनापर्यवज्ञानिनश्च भदन्त ! पृच्छा, गौतम ! नो नैरयिकायुष्क प्रकुर्वन्ति नोतिया नो मनुष्य देवायुष्क प्रकुर्वन्ति । यदि देवायुष्क प्रकुर्वन्ति किं भवनवासि पृच्छा,
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧૭