________________
-
--
-
ममेयान्द्रका टीका श०२६ उ.१ सू०३ ज्ञानावरणीयकर्माश्रित्य बन्धस्वरूपम् १६९ द्वितीयभङ्गौ 'अबध्नात् बध्नाति मत्स्यति, अबध्नात् बध्नाति न भन्स्यनीत्याकारको एक वक्तव्यौ अवीतरागस्य ज्ञानावरणीयकर्मबन्ध कत्वस्य सद्भावात् नावन पर्यन्तं ज्ञानावरणीयकर्मणः साम्राज्यं विलसति यावनोदेति वीतरामित्व प्रचण्डभास्कर इति । एवं प्रदर्शितपदयोरुभयोः प्रकरणयो लक्षण्यम्, तदन्यत् सर्वमपि उभयत्रापि समानमेव भवतीत्याशयेनाइ-'अबसेस' इत्यादि, 'अवसेसं चेच जाव वेमाणिया' अवशेष कयितवेलण्यातिरिक्तं सर्वमपि ज्ञानदृष्टयाविप तदेव यदेव पापकर्मदण्डके कथितम् कियत्पर्यन्तं पापकर्मदण्डकं समानतया ज्ञातव्यम् । तत्राह-'जाव' इत्यादि, 'जाव वेमाणिया' यावद्वैमानिकाः नारकादारभ्य वैमानिकपर्यन्तं पतिदण्डके पापकर्म दण्ड कवदेव सर्वापि व्यवस्था ज्ञात. च्येति । 'एवं दरिसणावरणिज्जेण वि दंडगो भाणिययो निरवसेसो' एवं ज्ञाना वरणीयकर्म दण्डकवदेव दर्शनावरणीयेनापि कर्मणो दण्डको भणितव्यो निस्वशेषो यथा यथा ज्ञानावरणीयकर्म दण्डको निरूपितः तथा तथा तेनैव क्रमेण दर्शनावरणीयेऽपि दण्डकः समग्रोऽपि वक्तव्या, ज्ञानावरणीयदर्शनावरणीयकर्मणोः के प्रथम और द्वितीय-अवध्नात्, घनाति, भन्स्यति १- अवधनात् वनाति, न भन्स्यति'-ये दो ही भंग कहे गये हैं। क्योंकि अवीतराग ज्ञानावरणीय कर्म का बन्धक होता है। जबतक आस्मा में वीतरागता रूप सूर्य का प्रचण्ड प्रताप नहीं तपता है तब तक आत्मा में ज्ञानावरणीय कर्म की पन्धकता रहती है । इस प्रकार से इन दोनों प्रकरणों में इसी बात को लेकर अन्तर है-और कोई अन्तर नहीं है-और सब कथन समान है। अतः यह समानता 'अवसेसं तं चेच जाव वेमाणिया' नारक से लेकर वैमानिक तक प्रतिदण्डक में पापकर्म दण्डक की जप्ती ही है। एवं दरिसणावरणिज्जेण वि दंडगो णिरवसेसो भाणियन्वो निरवसेसो' मग मटसे पो मने भी येथे मी 'अबध्नात् बध्नाति, भन्तस्य. ति१-अबध्नात् , बध्नाति, न भन्स्यति' २ मे म सा छे. भઅવીતરાગ, જ્ઞાનાવરણીય કર્મને બંધક હોય છે. જ્યાં સુધી આત્મામાં વીતરાગ રૂપ સૂર્યને પ્રચંડ પ્રતાપ તપતું નથી, ત્યાં સુધી આત્મામાં જ્ઞાનાવરણીય કમનું બંધકપણું રહે છે. આ રીતે આ બંને પ્રકરણમાં આ વિષયને લઈને અતર રહેલ છે. તે સિવાય બીજું કંઈ જ અંતર નથી. બાકીન सघ ४थन सरभु छ. तथा तेसमानपारा 'अवसेस त चेव जाव वेमाfજા નારકથી લઈને વૈમાનિકો સુધીના દરેક દંડકોમાં પાપકર્મના દંડક प्रभास छ. 'एव दरिमणावरणिज्जेण वि दंडगो भाणियव्यो निरवसेसे'
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૬
