________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२५ उ.३ सू०८ नैरयिकादीनामल्पबहुत्वनिरूपणम् ७३१ अबंधगाणं' जीवानामायुष्कस्य कर्मणो बन्धकानामबन्धकानां च कतरे कतरेभ्यो यावद्विशेषाधिका वा इति-प्रश्न: ? भगवानाह-'जहा' इत्यादि । 'जहा-बहुवत्त मयाए जाव अउयस्स कम्मस्स अबंधगा विसेसाहिया' यथा बहुक्तव्यतायां प्रज्ञपनायास्तृतीयेऽल्पबहुत्वपदे यावद् आयुष्कस्य कर्मणोऽबन्धका विशेषाधिकाः, अत्र यावत्पदेन पर्याप्ताऽपर्याप्तमुप्तनाग्रत् समुद्घातपाप्ताऽसमुद्घातपाप्त साता. सातवेदकेन्द्रियोपयोगाऽनुपयोगसाकारोपयोगाऽनाकारोपयोगवतां ग्रहणं भवति । ततश्व-हे गौतम ! कर्मबन्धकजीवाऽपेक्षया आयुष्कस्य कर्मणः अबन्धका जीवा विशेषाधिका भवन्ति इति । अबंधगाणं' हे भदन्त ! आयुकर्म के बन्धक और अबन्धक इन जीवों के बीच में कौन जीव किन जीवों से कम हैं ? कोन किनसे बहुत हैं ? कौन किनके बराबर है ? और कौन किनसे विशेषाधिक हैं इस प्रकारके श्रीगौतमस्वामी के प्रश्न का उत्तर देते हुए प्रभुश्री उनसे कहते हैं-'जहा बहुवत्तव्ययाए जाव आउयस्म कम्मरस अबंधगा विसेसाहिया' हे गोतम! इस सम्बन्ध में सब कथन बहु वक्तव्यता में कहेगये कथन के अनुसार जनना चाहिये ! यावत् आयुष कर्म के अबन्धक जीव विशे. षाधिक हैं । यहां यावत्पद से पर्याप्त अपर्याप्त, सुस, जाग्रत, सुमुद्घातप्राप्त, असमुद्घातप्राप्त साता, वेदक, असातावेदक इन्द्रिय उपयोगवाले, अनुपयोगवाले, साकारउपयोगवाले और अनाकार उपयोगवाले जीवों का ग्रहण हुमा है। इस प्रकार हे गौतम! पर्यातक जीवों की अपेक्षा आयुष्कर्म के अबन्धक जीव विशेषाधिक हैं। ભગવન્! આયુ કર્મના બંધવાળા અને બંધ વિનાના આ જમાં કયા જ કયા જ કરતાં ઓછા છે? અને ક્યા જી કયા જી કરતા અધિક છે? અને કયા જી કયા જીની બરોબર છે? અને ક્યા જી કયા જીવે કરતાં વિશેષાધિક છે? શ્રી ગૌતમસ્વામીના આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી કહે छ ?-जहा बहुवत्तव्ययाए जाव आउपस्स कम्मरस अंबंधगा विसेसाहिया' 3 ગૌતમ ! આ સંબંધનું કથન બહુ વક્તવ્યતા નામના ત્રીજા પદમાં કહ્યા પ્રમાણે સમજવું. યાવત આયુષ્યકર્મના છ વિશેષાધિક છે. ત્યાં સુધીનું કથન ગ્રહણ કરવું જોઈએ. અહીંયાં યાવત્ પદથી પર્યાપ્ત અપર્યાપ્ત, સુપ્ત; જાગૃત, સમુદ્ઘાતપ્રાપ્ત, અસમુદ્રઘાત પ્રાપ્ત સાતા વેદવાળા અસાતા વેધવાળા ઉપયોગવાળા ઇન્દ્રિયઉપગવાળા, ઇન્દ્રિય ઉપયોગ વિનાના સાકાર ઉપગવાળા અને અનાકાર ઉપગવાળા ગ્રહણ કરાયાં છે. આ રીતે હે ગૌતમ કર્મબંધક જ કરતાં આયુષ્યકર્મના અબંધક છો વિશેષાધિક છે. તેમ સમજવું.
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૫
